

Πολλοί γονείς αναρωτιούνται γιατί τα παιδιά τους δεν έχουν καλές επιδόσεις στο σχολείο, ενώ τους προσφέρουν τα πάντα: καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες, πρόσθετη διδακτική στήριξη, εκμάθηση ξένων γλωσσών, παιχνίδι και ξεκούραση με το κλείσιμο των σχολείων.
Αποτελεί συχνή πεποίθηση ότι οι επιτυχίες μας σε μία ή περισσότερες δραστηριότητες είναι που «χτίζουν» την αυτοπεποίθησή μας. Αυτό, όμως, που ισχύει είναι το αντίστροφο:
Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση όχι μόνο δεν μπορούν να πετύχουν μαθησιακούς και κοινωνικούς στόχους στη σχολική τους ζωή, αλλά αδυνατούν να τους θέσουν, εξαρχής. Την ίδια στιγμή, νιώθουν ότι θα ήθελαν με κάθε τρόπο να πετύχουν όλα αυτά που προσδοκούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα για να μη χάσουν τη θετική διεπαφή που έχουν μαζί τους. Για αυτό και όταν τα πράγματα δεν πάνε κατ’ ευχήν, γίνονται διπλά δυστυχισμένα.
Αντίθετα, παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση πετυχαίνουν τους στόχους τους πιο εύκολα και διατηρούν τη χαρούμενη ενέργειά τους, ακόμα και όταν δεν τους «πιάσουν» όλους. Η δύναμή τους πηγάζει από μέσα τους και αυτό αρκεί για να θέσουν τους επόμενους!
Οι εποχές που αναμενόταν από τους γονείς να τα γνωρίζουν όλα, χάρη σε ένα έμφυτο ένστικτο, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Στον αιώνα της πληροφορίας και της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης, τα μοτίβα συμπεριφοράς τα δικά μας αλλά και των παιδιών έχουν αλλάξει ριζικά. Σχεδόν καμία «συνταγή» από το παρελθόν δεν μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα στο σύγχρονο οικογενειακό περιβάλλον.
Πλέον, είναι κατανοητό ότι γονείς και παιδιά, μεγαλώνουν μαζί μέσα από τα λάθη τους, τις παρανοήσεις τους, τις αμοιβαίες υποχωρήσεις τους και τις γενναίες συμφιλιώσεις τους. Και αυτό, όχι μόνο θεωρείται αποδεκτό, αλλά και υγιές.
Ως εκ τούτου, δε χρειάζεται πλέον να κουράζουν τον εαυτό τους με αναπάντητα ερωτήματα, ούτε να χρεώνονται όλες τις δυσκολίες που πιθανόν να αντιμετωπίσει το παιδί τους στη νηπιακή ή την (προ)εφηβική ηλικία. Η αυτοεκτίμηση που οι ίδιοι μαθαίνουν να έχουν ως προσωπικότητες, είναι το ζωντανό παράδειγμα που θα φωτίσει τη ζωή των παιδιών τους, σε όλες τις μετέπειτα φάσεις της ζωής τους.
Σε ήπια μορφή υπάρχει και συνοδεύει πολλές ενέργειες του ατόμου και αντιστοιχεί στη φάση της εγρήγορσης, κατά την οποία αυξάνεται η ετοιμότητα του ατόμου για δράση και αντίδραση.
Όταν αυτή η αντίδραση είναι σε ήπια ένταση, βοηθάει το άτομο να αντιλαμβάνεται πιο σωστά τις δυσκολίες ή τους κινδύνους και να αντιδρά πιο άμεσα και αποτελεσματικά.
Έχει αποδειχθεί ότι όλοι δε γεννιόμαστε ίδιοι από άποψη ιδιοσυγκρασίας. Μερικοί είναι λίγο-πολύ αγχώδεις από τη γέννησή τους.
Λάθη, αποτυχίες του παρελθόντος που δεν φροντίσαμε δημιουργούν μέσα μας αρκετή ανησυχία, άγχος ή φοβία.
Τέλος, όσο περισσότερο παίρνουμε στους ώμους μας βάρη και προβλήματα τόσο δικά μας όσο και των δικών μας και αναγκαζόμαστε έτσι να τρέχουμε από το πρωί μέχρι το βράδυ ή να βασανίζουμε συνέχεια το μυαλό μας, τόσο αυξάνει το άγχος μέσα μας.
Το άγχος δημιουργείται συχνά από συγκρούσεις που γίνονται μέσα μας. Aνάμεσα στις επιθυμίες ή προσδοκίες μας από τη μια πλευρά, και στους περιορισμούς που υπαγορεύει η συνείδηση ή το περιβάλλον από την άλλη.
Άγχος μπορεί να δημιουργηθεί μέσα μας όταν αντιμετωπίζουμε διλήμματα ή χρειάζεται να πάρουμε κάποια μεγάλη απόφαση. Μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να αμφιταλαντευόμαστε ανάμεσα σε δυο τάσεις: να προχωρήσουμε στη λύση ή να την αναβάλλουμε; Να πούμε Ναι ή Όχι; Να τολμήσουμε κάτι ριψοκίνδυνο;
Άγχος δημιουργείται εύκολα μέσα μας, όταν αμφιβάλλουμε για την αξία ή τις ικανότητές μας. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και φαινομενικά μικρές ή ασήμαντες υποχρεώσεις που αδυνατούμε να τις εκπληρώσουμε, μπορούν να δημιουργήσουν άγχος μέσα μας όταν αυτές απειλούν την αυτοεκτίμησή μας.
Στην καθημερινή μας ζωή υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι, άλλοτε πραγματικοί και άλλοτε φανταστικοί. Επίσης υπάρχουν πολλές υποχρεώσεις και προβλήματα που μας πιέζουν καθημερινά, απαιτώντας τη λύση τους.
Η ανατροφή και οι παιδικές εμπειρίες μας τροφοδοτούν συχνά με άγχος. Αν για παράδειγμα είχαμε γονείς που στην παιδική μας ηλικία απαιτούσαν από μας περισσότερα από ό,τι μπορούσαμε να αποδώσουμε. Ή αν ζήσαμε δίπλα σε αγχώδη άτομα που μας μετέδιδαν συνέχεια το δικό τους άγχος, είναι φυσικό να έχουμε κι εμείς άγχος. Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ότι η ψυχική πίεση είναι διαφορετική ανάλογα με το φύλο αγόρι η κορίτσι.
Τα παιδιά αγχώνονται για το σχολείο. Προσπαθούν να κάνουν όλα τα μαθήματά τους σωστά και να φέρουν και καλούς βαθμούς.
Κάθε παιδί ή έφηβος βιώνει άγχος σε κάποιες περιόδους της σχολικής ζωής, ως ένα φυσιολογικό μέρος της παιδικής και εφηβικής ανάπτυξης. Πολλά παιδιά ανησυχούν για το πώς θα γίνουν αποδεκτά από τη σχολική κοινωνία και για τους βαθμούς που θα έχουν. Για τη μετάβαση σε νέο σχολείο ή νέα τάξη. Καθώς και για την πιθανή άσκηση επιθετικής συμπεριφοράς από άλλους.
Όταν τα παιδιά αγχωθούν, αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους. Αυτοί εξαρτώνται από την ηλικία τους, το αναπτυξιακό τους στάδιο και την αιτία του άγχους που βιώνουν.
Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το πρόγραμμά τους είναι τόσο φορτωμένο που δεν τους επιτρέπει να ανταποκριθούν σε όλες τις υποχρεώσεις τους για το σχολείο. Από την άλλη, μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επίλυση των ασκήσεων ή να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν.
Μεγάλη σημασία έχουν οι συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό στη συμπεριφορά τους. Μπορεί να φτάσουν σε σημείο να μην μπορούν να κοιμηθούν το βράδυ ή να φάνε. Αν συμβαίνει κάτι από αυτά, τότε οι γονείς χρειάζεται να συζητήσουν μαζί τους, με το δάσκαλό του ή ακόμη καλύτερα με έναν ειδικό, ώστε να βρεθεί μια λύση.
Το άγχος επίδοσης παίρνει πολλές μορφές και μάλιστα αρκετές φορές ο τρόπος που εξωτερικεύεται επηρεάζει πολλά κομμάτια της προσωπικότητας των παιδιών.
Παρατηρώντας την πληθώρα συμπτωμάτων, γίνεται σαφές ότι είναι πολύ εύκολο να κατανοήσει κανείς ότι το παιδί του βιώνει έντονο άγχος επίδοσης. Ανεξάρτητα, όμως, από τις συμβουλές που μπορεί να δοθούν σχετικά με το τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση, υπάρχουν και ορισμένες συμπεριφορές των γονέων που μπορεί να οξύνουν την κατάσταση.
Πολλές φορές ταυτίζουν την αποδοχή του παιδιού τους με την καλή σχολική επίδοση. Κάτι τέτοιο μπορεί να το οδηγήσει στην πεποίθηση ότι «μόνο αν φέρει καλούς βαθμούς, αξίζει την αγάπη και την αποδοχή τους».
Παράλληλα, η σύγκρισή του με άλλους μαθητές που έχουν καλύτερη βαθμολογία από εκείνο, μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί ή στον έφηβο αισθήματα ανασφάλειας ή απογοήτευσης.
Άλλες φορές, οι επιτυχημένοι γονείς μπορεί να αποτελέσουν ένα πολύ ισχυρό πρότυπο και να θέσουν (ακόμα και άθελά τους) υψηλές προσδοκίες, που το παιδί πασχίζει να εκπληρώσει.
Όλα τα παραπάνω, πέρα από τα συμπτώματα άγχους, μπορεί να του δημιουργήσουν και έμμονες ιδέες, ψυχαναγκασμούς και τελειοθηρικές τάσεις.
Σκεφτείτε πάντα ότι εσείς οι γονείς, διαθέτετε πολύ περισσότερες εμπειρίες και βιώματα… Έχετε μεγαλύτερες αντοχές και εφόδια… και κάντε το πρώτο βήμα!
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc
Ειδικευμένη στην Ψυχοθεραπεία Gestalt
PgD Παιδοψυχολογία Παιδιού & Εφήβου
Τηλ: 6942217440, Ευρυτανίας 13, Αμπελόκηποι
email: maria.giannopulu@gmail.com