παιχνιδι αναπτυξη

Πώς συμβάλλει το παιχνίδι στην ανάπτυξη του παιδιού;

Το παιχνίδι ως πράξη υπήρχε από πάντα, σαν ένα έμφυτο «ένστικτο», πριν τον ίδιο τον πολιτισμό, που το χαρακτηρίζει και το συνοδεύει μέχρι και σήμερα. Τα παιδιά, ανέκαθεν έβρισκαν και εξακολουθούν να βρίσκουν παραπάνω από έναν τρόπους που θα χρησιμοποιήσουν ένα παιχνίδι, ένα αντικείμενο, ανάλογα βέβαια με την ηλικία, τους αναπτυξιακούς τομείς και τις ανάγκες τους.

Διαβάστε επίσης

Ποιοι είναι όμως οι αναπτυξιακοί τομείς;

Είναι 4 βασικά στάδια-τομείς: Γνωστικός, Κινητικός, Συναισθηματικός και Κοινωνικός τομέας. Εντός τους, εμπεριέχονται ικανότητες και άλλα παρακλάδια δεξιοτήτων, όπου αλληλοεπιδρούν, αλληλοσυνδέονται και εξελίσσονται ανάλογα με τα ερεθίσματα που παίρνει το παιδί από το περιβάλλον του, ώστε να έχει την ικανότητα να πραγματοποιεί όλο και πιο σύνθετα πράγματα, μεγαλώνοντας.

Όπως αναφέρει και ο Piaget, το παιχνίδι είναι ο τρόπος που το παιδί απορροφά τον εξωτερικό κόσμο και αφομοιώνει την πραγματικότητα με το εγώ του!

Ας δούμε όμως με λίγα λόγια τι εμπεριέχει το κάθε αναπτυξιακό στάδιο:

Γνωστικός τομέας & παιχνίδι

Στον Γνωστικό τομέα εντάσσουμε οποιαδήποτε δράση προάγει πνευματική λειτουργία. Επομένως κάθε παιχνίδι που περιλαμβάνει τον πειραματισμό, τη γνώση, την εξερεύνηση, την επίλυση προβλημάτων, τη συγκέντρωση, τον προβληματισμό, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, το εντάσσουμε στο γνωστικό ή και αλλιώς νοητικό τομέα. Βέβαια, δε θα μπορούσε να λείπει από εδώ και το κομμάτι της γλώσσας, μιας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την σκέψη και αφορά τη διαμόρφωση εννοιών.

Κινητικός τομέας & παιχνίδι

Ο Κινητικός τομέας έχει να κάνει με δραστηριότητες και παιχνίδια που αφορούν τη σωματική δεξιότητα. Πιο συγκεκριμένα, εντάσσουμε αρχικά σ’ αυτόν την αδρή κινητικότητα, η οποία σχετίζεται με κίνηση μεγάλου εύρους στο σώμα (πήδημα, ισορροπία, τρέξιμο, κλπ). Δεύτερον, εντάσσουμε την λεπτή κινητικότητα, δηλαδή μικροκινήσεις χεριών ή συντονισμός κάποιον μελών του, όπως για παράδειγμα το χέρι με το μάτι για το κόψιμο ενός χαρτιού με το ψαλίδι.

Συναισθηματικός τομέας & παιχνίδι

Ο Συναισθηματικός τομέας είναι «πασπαρτού», με άλλα λόγια επιδρά σε όλους τους υπόλοιπους τομείς και είναι χρήσιμο σε κάθε περίπτωση! Όλα τα παιχνίδια και οι δράσεις που πραγματοποιεί ένα παιδί αν μη τι άλλο προκαλούν μια συναισθηματική επεξεργασία και εξέλιξη. Πολλές φορές μπορεί να χρησιμοποιηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να εκτονώσουν μια ένταση.

Κοινωνικός τομέας & παιχνίδι

Tέλος, έχουμε τον Κοινωνικό τομέα, που περιλαμβάνει παιχνίδια τα οποία γίνονται με περισσότερα από δυο άτομα. Το παιδί μαθαίνει να συνεργάζεται, να σέβεται, να επικοινωνεί, να σκέφτεται λύσεις σε διαφωνίες, να μοιράζεται, να αποκτά ενσυναίσθηση! Το παιχνίδι λοιπόν είναι το μέσο που θα προσφέρει στο παιδί ανάπτυξη δεξιοτήτων και πολύπλευρη εξέλιξη σ’ αυτούς τους αναπτυξιακούς τομείς.

Διαβάστε επίσης

Προτάσεις παιχνιδιών

Υπάρχουν πληθώρα παιχνιδιών, τόσο στο εμπόριο όσο και αυτά που μπορούμε να φτιάξουμε και οι ίδιοι. Ας πάρουμε μερικά παραδείγματα παιχνιδιών που ενδείκνυται να υπάρχουν και στο σπίτι μας:

  • Επιτραπέζια

Όπως είναι γνωστό, τα επιτραπέζια παίζονται σε ομαδούλες και καλούνται οι παίκτες, να επικοινωνήσουν και κάποιες φορές να συνεργαστούν, ακολουθώντας τους κανόνες, με σκοπό να φτάσουν σ’ ένα τελικό αποτέλεσμα. Άρα με λίγα λόγια το παιδί προσαρμόζεται στις ανάγκες του παιχνιδιού, βρίσκει λύσεις, σέβεται, μετράει και ακολουθεί τους κανόνες.

(Γνωστικός/Συναισθηματικός/Κοινωνικός).

  • Παζλ

Ένα παιχνίδι στο οποίο το παιδί εξασκεί την παρατηρητικότητά του, τη λογική και τη συγκέντρωση, ώστε να καταφέρει να φτιάξει την ολοκληρωμένη εικόνα.

(Γνωστικός/Συναισθηματικός/Κινητικός).

  • Οικοδομικό υλικό

Σ’ αυτό εντάσσονται τα γνωστά σε όλους μας τουβλάκια, στο οποίο το παιδί χρειάζεται να σκεφτεί τρόπους που θα τοποθετήσει τα αντικείμενα, πώς αυτά θα στερεωθούν, τί μορφή θα πάρει το «οικοδόμημα», κλπ.

(Γνωστικός/Συναισθηματικός/Κινητικός{λεπτή κινητικότητα}).

  • Ενσφηνώματα

Υπάρχουν με διάφορα σχέδια και μοτίβα (αριθμοί, ζωάκια, γράμματα), στα οποία ουσιαστικά το παιδί πρέπει να παρατηρήσει το σχέδιο και να ταυτίσει το σωστό περίγραμμα.

(Γνωστικός/Κινητικός).

  • Στεφάνια

Προσφέρουν στα παιδιά τη δυνατότητα εξάσκησης της αδρής κινητικότητας και του πειραματισμού, μέσα από την εξερεύνηση της κίνησης. Χρησιμοποιούν πολλά μέλη του σώματος, όπως το κεφάλι, τα χεριά, τα πόδια.

(Κινητικός/Συναισθηματικός). 

  • Πλαστελίνη

Είναι ένα ταπεινό υλικό, το οποίο όμως χρησιμοποιείτε με ποικίλους τρόπους. Πέραν του ότι εξασκεί την λεπτή κινητικότητα, βάζει το παιδί σε μια διαδικασία να σκεφτεί πώς θα την επεξεργαστεί, ώστε να γίνει μπάλα, φίδι, αριθμός, γράμμα, να φτιάξει μια φιγούρα, κλπ. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι χρησιμοποιούν κάποιες φορές κι όλο τους το χέρι (αγκώνες, παλάμη, μπουνιά) εκτός από τα δάχτυλα. Επιπλέον αξίζει να αναφερθεί ότι η πλαστελίνη είναι και ένα υλικό που χρησιμοποιείται και σε άλλα πλαίσια, θεραπευτικά (Εργοθεραπεία, Παιγνιοθεραπεία).

(Γνωστικός/Κινητικός/Συναισθηματικός). 

  • Βιβλίο

Ναι, το βιβλίο εκτός από το διάβασμα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως παιχνίδι, παίρνοντας σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνα που απευθύνονται στις βρεφικές ηλικίες, στις οποίες ουσιαστικά το παιδί καλείται να παίξει μαζί του. Επεξεργάζεται την υφή, τους ήχους και τις εικόνες που έχει, δίνοντάς του πληθώρα ερεθισμάτων.

(Γνωστικός/Συναισθηματικός).

  • Κούκλες

Σ’ αυτή την κατηγορία μπορούμε να συμπεριλάβουμε τις απλές κούκλες, τις γαντόκουκλες και τις δαχτυλόκουκλες. Το παιδί παίζει συμβολικά μαζί τους, δημιουργώντας ρόλους και χτίζοντας ιστορίες με την φαντασία του ή με τα βιώματά του.

(Γνωστικός/Κινητικός/Συναισθηματικός/Κοινωνικός).

Το παιχνίδι οργανωμένο ή μη, αυθόρμητο ή με συγκεκριμένο σκοπό είναι η σωματική, νοητική και συναισθηματική συμμετοχή του παιδιού στη ζωή. Υπάρχουν τόσα άλλα παιχνίδια που θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, αλλά ας του προσφέρουμε ταπεινά τα ερεθίσματα και ας του επιτρέψουμε να τα χειριστεί με όποιον το ίδιο το παιδί τρόπο επιθυμεί!

Διαβάστε επίσης

«Τα παιδιά χρειάζονται την ελευθερία και το χρόνο να παίξουν. Το παιχνίδι δεν είναι πολυτέλεια. Το παιχνίδι είναι ανάγκη»!

Kay Redfield Jamison

Μαρία Λούτση

                                                                                                            Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας ΑΤΕΙ

Ονομάζομαι Λούτση Μαρία και είμαι απόφοιτη του τμήματος προσχολικής ηλικίας του ΑΤΕΙ Αθήνας. Η επαφή μου με τα παιδιά ξεκίνησε από τα πρώτα εξάμηνα της σχολής και η επαγγελματική μου εμπειρία πάνω στην αγωγή και την φροντίδα τους φτάνει μέχρι στιγμής τα 7 έτη. Πέραν της επιμόρφωση μου με ημερίδες, σεμινάρια και εργαστήρια έχω ξεκινήσει 4ετή μετεκπαίδευση πάνω στην παιγνιοθεραπεία: το παιχνίδι ως μέσο αγωγής και θεραπείας, στο Άθυρμα.

Περισσότερα άρθρα