09 Νοέ Ζωγραφική Δεξιότητα: Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το παιδί μου;
Η ζωγραφική είναι αναπόσπαστο μέρος της παιδικής ηλικίας αλλά και της εκπαίδευσης. Στο σχολείο αλλά και στο σπίτι αποτελεί μια πολύ συχνή και ευχάριστη δραστηριότητα. Ιδιαίτερα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας εκφράζονται μέσα από τα σχέδια τους και τις ιστορίες που τα συνοδεύουν. Μόλις κλείσει ένα παιδί το πρώτο χρόνο ζωής μπορεί να πιάσει τη κηρομπογιά και να αφήσει τα πρώτα σημάδια του στο χαρτί. Όσο αναπτύσσεται και μεγαλώνει τόσο εξελίσσονται οι ζωγραφιές του και αναδύεται η εικαστική του έκφραση. Γι’ αυτό τον λόγο, μια ζωγραφιά θεωρείται «προϊόν» ανάπτυξης, μια διαδικασία και ένας εύστοχος τρόπος να αποτυπώνει το παιδί νοήματα στο χαρτί.
Η ζωγραφική θεωρείται μια βασική μορφή έκφρασης που αναπτύσσει τη φαντασία, τη συναισθηματική νοημοσύνη αλλά και την προσωπικότητα τους.
Ζωγραφική δεξιότητα: Ποια είναι όμως τα στάδια των παιδιών;
1. Το στάδιο του μουτζουρώματος - τυχαίου ρεαλισμού (13 μηνών - 3 ετών)
Γύρω στους 13 μήνες το παιδί κάνει τις πρώτες του μουτζούρες. Μοιάζουν με zic-zac. Παρακολουθεί με προσοχή τη κηρομπογιά και τα σημάδια που αποτυπώνονται στο χαρτί. Σταδιακά αναγνωρίζει τα χρώματα και μαθαίνει τα ονόματα τους. Βελτιώνει τη κινητικότητα του καρπού και γίνεται πιο επιδέξιο. Ωστόσο η ζωγραφιά του δεν έχει κάποια μορφή ή σχήμα. Περνά από την ανεξέλεγκτη στην ελεγχόμενη κινητικότητα του καρπού και μετά τα 2-2.5 αποδίδει όνομα και χαρακτήρα στη ζωγραφιά του. Γύρω στα δύο χρόνια αρχίζει να σχεδιάζει κύκλους.
2. Το στάδιο του αποτυχημένου ρεαλισμού (3 - 4 χρονών)
Το παιδί αρχίζει και διακρίνει τις μορφές και να επιδιώκει την απεικόνιση της πραγματικότητας. Μετά τα 3 συνήθως εμφανίζεται η ανθρώπινη φιγούρα που μοιάζει με «γυρίνο» που είναι ένας μεγάλος κύκλος για κεφάλι και γραμμές τραβηγμένες για πόδια και χέρια. Στα μάτια του ενήλικα δεν είναι ορατή η σύνδεση του σχεδίου με πραγματικές εικόνες, όμως το παιδί αισθάνεται αυτοπεποίθηση πως αντιπροσωπεύουν εικόνες της πραγματικότητας.
3. Το στάδιο του διανοητικού ρεαλισμού - Προσχηματικό (4 - 7 χρονών)
Σταδιακά το παιδί βελτιώνει την προσοχή του και προσαρμόζει την κινητικότητα του καρπού του. Προσπαθεί να σχεδιάσει εστιάζοντας στις λεπτομέρειες των αναπαραστάσεων από αντικείμενα η καταστάσεις που έχει ως εσωτερικευμένα μοντέλα και θεωρεί ως τα πιο σημαντικά.
Σε αυτό το στάδιο κυριαρχούν δύο τρόποι σχεδίασης:
- Η περιστροφική προβολή όπου όλα τα αντικείμενα φαίνονται σα να είναι πεσμένα κάτω, ψηλά η γύρω από ένα κεντρικό σημείο.
- Η διαφάνεια, δηλαδή όταν ένα παιδί ζωγραφίζει το εσωτερικό ενός αντικειμένου. Για παράδειγμα, η ζωγραφιά ενός αυτοκινήτου που δείχνει το τιμόνι, τον οδηγό εσωτερικά κλπ.
4. Το στάδιο του οπτικού ρεαλισμού - Σχηματικό (8 - 12 χρονών)
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα αντικείμενα με μεγαλύτερη αντικειμενικότητα. Οι ζωγραφιές τους πλέον φανερώνουν δείγματα προοπτικής, σύνδεσης των λεπτομερειών και βάθος. Ακόμα, σε αυτό το στάδιο ζωγραφίζουν προσεκτικά συγκεκριμένα πρόσωπα και όχι ένα υπόδειγμα ανθρώπινης φιγούρας γενικού τύπου που της δίνουν χαρακτήρα. Επιχειρούν να ζωγραφίσουν σύμφωνα με τα οπτικά τους ερεθίσματα και όχι τα εσωτερικευμένα μοντέλα, δημιουργώντας σχέδια πιο ρεαλιστικά από ότι στο προηγούμενο στάδιο.
5. Το στάδιο του ψευτο-ρεαλισμού (12 - 17 ετών)
Στην περίοδο της εφηβείας οι ζωγραφιές γίνονται πιο σύνθετες και εμπλουτισμένες. Οι έφηβοι παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τα cartoon και εξελίσσουν τις ζωγραφικές τους ικανότητες με ερεθίσματα από το γνωστικό τους πεδίο για το περιβάλλον, τους ανθρώπους, το πολιτισμό. Η προοπτική και το βάθος χρησιμοποιούνται σωστά στο σχέδιο τους και ζωγραφίζουν σύμφωνα με τις δικές τους ερμηνείες, συναισθήματα και στόχους με αποφασιστικότητα. Οι ανθρώπινες φιγούρες πλέον μοιάζουν αρκετά ρεαλιστικές και όχι τόσο συμβολικές. Εδώ χρειάζεται να σημειωθεί πως κάποια παιδιά ίσως δεν φτάσουν σε αυτό το στάδιο.
Διαβάστε επίσης
Πώς ενισχύουμε τις ζωγραφικές δεξιότητες των παιδιών σε κάθε στάδιο;
1-3 ετών:
- Παρέχουμε υλικά κατάλληλα για πειραματισμό και έλεγχο όπως: κηρομπογιές, κιμωλίες (μεγάλες για τις μικρότερες ηλικίας), δαχτυλομπογιές και τέμπερες.
- Είναι καλό να είμαστε κοντά τους αλλά να μην υποδεικνύουμε τι θα ζωγραφίσουν ή να τους παροτρύνουμε να αντιγράψουν δικό μας σχέδιο
- Ρωτάμε και ακούμε για τα ονόματα και την ιστορία που τους αποδίδουν χωρίς να τα διορθώνουμε.
3-4 ετών:
- Ενθαρρύνουμε να ζωγραφίσουν ανάλογα με τις προσωπικές τους εμπειρίες και καθημερινότητα. Για παράδειγμα, η οικογένεια μου, τα πρώτα χιόνια κλπ.
- Συζητάμε γύρω από τις λεπτομέρειες της ζωγραφιάς για να αναπτυχθεί η παρατηρητικότητα.
4-7 ετών:
- Δίνουμε υλικά που απαιτούν πιο λεπτή κινητικότητα του καρπού(ξυλομπογιές, λεπτά πινέλα κλπ).
- Προτείνουμε ζωγραφική σε πιο σύνθετα θέματα καθημερινότητας και προτρέπουμε να γράψουν μόνα τους τον τίτλο.
- Δείχνουμε το θαυμασμό μας για τη δημιουργικότητα και τη προσπάθεια και δε διορθώνουμε τα μη ρεαλιστικά στοιχεία.
8-12 ετών:
- Προσφέρουμε ευκαιρίες για ρεαλιστικές ζωγραφιές και όχι αφηρημένο σχέδιο. Για παράδειγμα, μαθήματα στο Youtube που δείχνουν πως να ζωγραφίζουν διάφορα αντικείμενα κλπ.
- Αφήνουμε χώρο και χρόνο στο καθημερινό σχολικό πρόγραμμα να εκφραστούν ελεύθερα μέσω της ζωγραφικής τους.
12-17 ετών:
- Eπιτρέπουμε τον πειρασματισμό με πιο τολμηρά υλικά.
- Κάνουμε προτάσεις για ζωγραφική δείχνοντας εικόνες/πίνακες από ιστορία της τέχνης , καρτούν και πορτραίτα.
Διαβάστε επίσης
Δήμου Σταυρούλα
Ονομάζομαι Σταυρούλα Δήμου. Είμαι παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Παιδοψυχολογία. Έχω παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων με θέματα όπως το παιδικό ιχνογράφημα, τις τέχνες και το παιχνίδι στη προσχολική ηλικία, τη ΔΕΠΥ κ.α. Επίσης έχω πιστοποιήσεις από επιμορφωτικά προγράμματα ειδικής αγωγής, παιδοψυχολογίας και διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Έχω εμπειρία με παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας από το χώρο της εργασίας μου αλλά και εθελοντικά. Παράλληλα ασχολούμαι με θέματα κακοποίησης και παιδικής προστασίας.
Βιβλιογραφία
Brittain, W. L., & Lowenfeld, V. (1982). Creative and mental growth. Macmillan Reference.
Deguara, J., & Nutbrown, C. (2018). Signs, symbols and schemas: understanding meaning in a child’s drawings. International Journal of Early Years Education, 26(1), 4-23.
