Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και πιο συχνά τη φράση «σχολική ή μαθησιακή ετοιμότητα». Πρόκειται για έναν όρο που περιγράφει το επίπεδο ανάπτυξης των δεξιοτήτων ενός παιδιού που σχετίζονται άμεσα με τις σχολικές «απαιτήσεις».

Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες ένα σημαντικό ποσοστό των μαθητών δυσκολεύεται να ανταποκριθεί επαρκώς στις απαιτήσεις του σχολείου. Αυτό συμβαίνει διότι κάποιες δεξιότητες και λειτουργίες ορισμένων παιδιών δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί πλήρως. Ταυτόχρονα όμως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα αναπτυχθούν επαρκώς τους επόμενους μήνες.

Η #σχολική_ετοιμότητα (readiness) είναι ένας σύνθετος όρος που περιγράφει την ικανότητα των δεξιοτήτων και των λειτουργιών του μαθητή σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξής του.

Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο ετοιμότητα περιγράφουμε τη διανοητική, τη συναισθηματική, την κοινωνική και τη σωματική ετοιμότητα του παιδιού να αντιληφθεί και να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Η σχολική ετοιμότητα στην πραγματικότητα δομείται κατά την περίοδο της προετοιμασίας του μαθητή για να αποκτήσει γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που θα τον βοηθήσουμε μετέπειτα να ανταποκριθεί με επιτυχία στα σχολικά του καθήκοντα.

Πώς μπορώ να ενισχύσω τη μαθησιακή ετοιμότητα του μικρού μαθητή;

Η σχολική ετοιμότητα ενός μαθητή διαμορφώνεται μέσα από επίσημες αλλά και ανεπίσημες εμπειρίες εκπαίδευσης. Εμείς, ως γονείς, στο σπίτι μπορούμε να εμπλέκουμε τα παιδιά μας, όλων των ηλικιών, σε καθημερινές δραστηριότητες που καλλιεργούν τη λογική σκέψη, εμπλουτίζουν της εμπειρίες, ασκούν τη λεπτή κινητικότητα (απαιτούν κινήσεις ακρίβειας), ασκούν δεξιότητες όρασης, ακοής, μνήμης, απαιτούν την ανάπτυξη του λόγου, την καλλιέργεια του λεξιλογίου και άλλα. Οι παραπάνω δεξιότητες συμβάλλουν καθοριστικά στη σχολική επιτυχία ενός μαθητή.

Αξίζει να κρατάμε στη σκέψη μας πως όλα τα παιδιά δεν αναπτύσσονται με τον ίδιο ρυθμό, συνεπώς και οι δεξιότητες τους δεν εξελίσσονται ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Είναι πολύ σημαντικό, ο κάθε μαθητής να εξελίσσεται σταδιακά, στον δικό του χρόνο και στον δικό του ρυθμό.

Αξιολόγηση και εκτίμηση της μαθησιακής ετοιμότητας

Στον χώρο των επιστημών της γνώσης και της εκπαίδευσης, η έννοια της σχολικής ετοιμότητας αλλά και η σύνδεσή της με τη σχολική επιτυχία την έκαναν αντικείμενο μελέτης από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα. Βασικός στόχος των περισσότερων ερευνών ήταν η αναζήτηση μεθόδου για τον προσδιορισμό του επιπέδου της μαθησιακής ετοιμότητας. Ακόμα και σήμερα, η έρευνα για την ανεύρεση ακριβέστερων εργαλείων περιγραφής και προσδιορισμού των δεξιοτήτων που συνδέονται με τη σχολική ετοιμότητα συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον.

Στη χώρα μας εφαρμόζονται αρκετά σταθμισμένα εργαλεία – Τεστ Αξιολόγησης- δεξιοτήτων και σχολικής ετοιμότητας τα οποία μας παρέχουν ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες για τις δυνατότητες και τις ανάγκες του μαθητή.

Πώς μπορεί να ωφεληθεί ο μαθητής από την Αξιολόγηση Σχολικής Ετοιμότητας;

Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η οποία είναι ιδιαίτερα «φιλική» έως και «ευχάριστη» για το παιδί όταν γίνει από μία σωστή διεπιστημονική ομάδα ειδικών, οι γονείς, ο εκπαιδευτικός αλλά και ο ίδιος ο μαθητής μπορεί να λάβει μία πιο σαφή πληροφόρηση για τις δυνατότητες και τις δυσκολίες του. Με άλλα λόγια, η Αξιολόγηση Σχολικής Ετοιμότητας δεν αποτελεί παρά μία ένδειξη για το πού κυμαίνεται το επίπεδο μερικών βασικών δεξιοτήτων του μαθητή. Όταν η πληροφορία αυτή αξιοποιηθεί σωστά από τον παιδαγωγό και τους γονείς, ο μαθητής θα βοηθηθεί αποτελεσματικά και έχει πάρα πολλές πιθανότητες να ανταποκριθεί εξαιρετικά στις σχολικές του υποχρεώσεις.

Προκειμένου να γίνω πιο σαφής, εάν διαπιστωθεί πως ένας μαθητής έχει κατακτήσει ένα αρκετά υψηλό επίπεδο σε δεξιότητες που σχετίζονται με τη #λογικομαθηματική_σκέψη, τη μέτρηση του χρόνου και των αποστάσεων αλλά υστερεί σε δεξιότητες που σχετίζονται με τον #λόγο και την κατανόηση του λεξιλογίου γίνεται ξεκάθαρο πως η «δυσκολία του στην επίλυση προβλημάτων» δεν αφορά σε κάποια δυσκολία στα μαθηματικά αλλά σε δεξιότητες που σχετίζονται με τον λόγο και το λεξιλόγιο. Ως εκ τούτου, ο παιδαγωγός θα υποστηρίξει τον μαθητή με συγκεκριμένες δραστηριότητες και στοχευμένο υλικό καθώς θα μπορεί με μια μικρή επαναξιολόγηση να εκτιμήσει την πρόοδο του μαθητή και να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές προκειμένου να συνεχίσει να τον υποστηρίζει αποτελεσματικά. Επιπρόσθετα, με την κατάλληλη ενημέρωση, οι γονείς θα μπορέσουν να υποστηρίξουν την παρέμβαση του παιδαγωγού εμπλέκοντας το παιδί σε δραστηριότητες της καθημερινότητας που τον παροτρύνουν να εξασκήσει περισσότερο και να εμβαθύνει στις δεξιότητες στις οποίες χρειάζεται ενίσχυση.

Σε μία άλλη περίπτωση, εάν από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης της Μαθησιακής ή Σχολικής ετοιμότητας προκύψει πως ο μικρός μαθητής δεν διαθέτει ακόμα τις απαραίτητες δεξιότητες για να φοιτήσει στην Α΄ δημοτικού, θα πρέπει να γίνει στοχευμένη παρέμβαση από ειδικό παιδαγωγό προκειμένου να ενισχύσουμε το παιδί να κατακτήσει το επίπεδο δεξιοτήτων που χρειάζεται. Ο σχεδιασμός της παρέμβασης εξαρτάται πάντα από τις δυσκολίες αλλά και τα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε μαθητή. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η υποστήριξη του μαθητή, ή ακόμα και η επαναφοίτηση στο Νηπιαγωγείο, μπορούν να αποτελέσουν καθοριστικούς παράγοντες για τη σχολική επιτυχία.

Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό πως όταν οι μαθητές υποστηριχθούν εγκαίρως, ακολουθώντας τις επιστημονικές μεθόδους, τα αποτελέσματα μπορούν να μας εκπλήξουν όλους. Ο εγκέφαλός τους έχει από τη φύση του απίθανες δυνατότητες. Οι δυσκολίες μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με στοχευμένη και επιστημονική μαθησιακή ενίσχυση, με ενθάρρυνση και συνεργασία εκπαιδευτικού και γονέων.

Βέβαια, χρειάζεται να έχουμε πάντα στο μυαλό μας πως οι διαδικασίες αυτές χρειάζονται χρόνο, οι δεξιότητες δεν καλλιεργούνται από τη μια στιγμή στην άλλη. Άλλωστε, όλοι μας μαθαίνουμε αλλά, ο καθένας με τον δικό του ρυθμό…

Μαρία Κοκκινιώτη

Εκπαιδευτικός – Ειδική Παιδαγωγός

Mindset: Fulfill the Potential

Υποστήριξη Μαθητών και Γονέων

www.mindset.edu.gr

Ονομάζομαι Μαρία Κοκκινιώτη και είμαι Εκπαιδευτικός – Ειδική Παιδαγωγός. Σπούδασα Παιδαγωγικά, έκανα το μεταπτυχιακό μου στις Νευροεπιστήμες και έλαβα εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή. Ως υποψήφια διδάκτωρ, μελετάω τον Λόγο και συγκεκριμένα τον Προφορικό Λόγο. Τους τελευταίους μήνες εργάζομαι για το Mindset, έναν χώρο υποστήριξης μαθητών και γονέων. Δουλεύοντας καθημερινά με παιδιά, κατάλαβα πώς όταν ο ενήλικας, γονέας ή εκπαιδευτικός, καταφέρνει να δει τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους… η πραγματικότητα μπορεί να ξεπεράσει τη φαντασία. Ο κόσμος που αντιλαμβάνονται, διαφέρει από αυτόν που εμείς συλλαμβάνουμε (Lavy – Bruhl, 1910).