Παιγνιοθεραπεία: Γνωρίζεις τι είναι & ποια τα οφέλη της;

Παρατηρούμε ότι ο χώρος της ψυχοθεραπείας συνεχώς εξελίσσεται και εμπλουτίζεται. Πολλές μέθοδοι και τεχνικές στοχεύουν σε μια καλύτερη κατανόηση και αντιμετώπιση δυσκολίων ενός ατόμου με αποτέλεσμα, μέσα από την ανάγκη για μία βαθύτερη εξερεύνηση του εαυτού και πιο αποτελεσματική διαχείριση εμπόδιων, να γεννηθούν και  να ανθίσουν προσεγγίσεις μέσω της τέχνης. Μερικές από αυτές είναι η Παιγνιοθεραπεία, η Μουσικοθεραπεία, η Δραματοθεραπεία, η Χοροθεραπεία, κ.α.

Αρκετοί εντάσσουν την Παιγνιοθεραπεία στις θεραπείες μέσω τέχνης, ενώ άλλοι στις ευρύτερες θεραπείες δημιουργικής έκφρασης. Όπως και να ‘χει, βασικό στοιχείο είναι πως το παιχνίδι ως έμφυτο στα παιδιά, είναι το μέσο που τα βοηθάει σε πρώιμα στάδια να σχετιστούν, να ανακαλύψουν, να επικοινωνήσουν, να εκφραστούν, να εξερευνήσουν

Τα υλικά, η φαντασία, ο σεβασμός, η προστασία και ο συμβολισμός, είναι μερικά από τα στοιχεία της Παιγνιοθεραπείας που χρησιμοποιεί ένας παιγνιοθεραπευτής, ώστε να διευκολύνει και να ενθαρρύνει το παιδί να:

Διαβάστε επίσης

  • Κατεργαστεί εμπειρίες από το παρελθόν και το παρόν του.
  • Αναγνωρίσει, κατανοήσει και εκφράσει τα συναισθήματά του.
  • Εμβαθύνει και εξελίξει το δυναμικό του.
  • Διευρύνει τη δημιουργικότητα του.
  • Ενισχύσει την αυτοεκτίμησή του.

Η Παιγνιοθεραπεία βασίζεται κυρίως στην παρατήρηση του παιχνιδιού που κάνει ένα παιδί, όπως αυτό (το παιχνίδι δλδ.) περνά από τα 3 στάδια ανάπτυξης (Ε-P-R). Αυτά είναι συνυφασμένα με τα στάδια εξέλιξης της νοητικής, συναισθηματικής και κοινωνικής νοημοσύνης του παιδιού και στις περιπτώσεις που τα παραπάνω έχουν διαταραχθεί, μπορούν να ανακτηθούν και να θεραπευτούν. Αυτό επινοήθηκε από τη δραματοθεραπεύτρια Sue Jennings (1990) και διαμορφώθηκε μετά την παρατήρηση του παιχνιδιού των παιδιών από τη γέννηση έως τα 7 έτη.  Το μοντέλο αυτό λοιπόν αναπαριστά την εξερεύνηση του κόσμου από το παιδί, χρησιμοποιώντας τη φαντασία και τα σύμβολα από την αρχική αλληλεπίδραση με τη μητέρα του, μέχρι την αρχή της κοινωνικής ανεξαρτησίας του.

Το μοντέλο E-P-R χαρακτηρίζεται από τα εξής:

  • Ενσωμάτωση (Embodiment) 0 ~ 1,5 ετών: Εδώ το παιδί εμπλέκεται σε αισθητηριακές και κινητικές δραστηριότητες. Οι πρώιμες εμπειρίες του παιδιού σωματοποιούνται και εκφράζονται κυρίως μέσω της σωματικής κίνησης και των αισθήσεων. Αυτές οι σωματικές εμπειρίες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του «σωματικού εαυτού». Δεν μπορούμε να έχουμε εικόνα του σώματος, αν δεν έχουμε σωματικό εαυτό. Το παιδί πρέπει να είναι σε θέση να “ζει” στο σώμα του και να αισθάνεται αυτοπεποίθηση για την κίνηση στο χώρο. Και η αυτοπεποίθηση αυτή, αυξάνεται σταδιακά, καθώς εξερευνά το περιβάλλον και είναι σε θέση να βιώσει τη σωματικότητα, μέσω της εγγύτητας της μητέρας ή άλλων φροντιστών.
  • Προβολή (Projection) 1,5 ~ 4 ετών: Εδώ χρησιμοποιούνται αντικείμενα όπως μαριονέτες ή κούκλες, για να συμβολίσουν φανταστικές ή πραγματικές καταστάσεις. Ένα παιδί μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει άλλα αντικείμενα, όπως ένα σπαθί, προκειμένου να εξερευνήσει την εξουσία και τον έλεγχο. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, το παιδί ανταποκρίνεται στον κόσμο πέρα από το σώμα, σε πράγματα έξω από το σώμα. Οι αντιδράσεις του παιδιού μπορεί κάλλιστα να είναι σωματικές, για παράδειγμα όταν ένα παιδί παίζει με τη δακτυλομπογιά, αλλά το σημαντικό σημείο είναι ότι η μπογιά είναι μια ουσία εκτός των ορίων του σώματος. Καθώς το στάδιο της προβολής αναπτύσσεται, το παιδί όχι μόνο σχετίζεται με διαφορετικά αντικείμενα, αλλά τα τοποθετεί σε σχήματα και μορφές. Εδώ μπορεί να παρατηρήσουμε μια αυξανόμενη χρήση ιστοριών μέσω των αντικειμένων, όπως γίνεται με το κουκλόσπιτο ή τις μαριονέτες.
  • Ρόλος (Role) 4 ~ 7 ετών: Σ’ αυτό το στάδιο περιλαμβάνεται η ενσάρκωση πραγματικών ή φανταστικών ρόλων, μέσα από την χρήση παιχνιδιών και διαφόρων αντικειμένων.

Διαάστε επίσης

Το μοντέλο αυτό υποστηρίχθηκε και εξελίχθηκε στη συνέχεια και από άλλους αναγνωρισμένους θεραπευτές (M. Lahad, D. McCarthy, G. Landreth) και χρησιμοποιείται συνδυαστικά και με άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, φερ’ ειπείν τη Γνωστική, τη Συμπεριφοριστική, τη Gestalt, κλπ

Η Παιγνιοθεραπεία χρησιμοποιείται ευρέως στον κόσμο για παιδιά που αντιμετωπίζουν:

  • Αγχώδεις διαταραχές
  • Θυμό
  • Κατάθλιψη
  • Ευερεθιστότητα
  • Δυσκολίες στις κοινωνικές επαφές
  • Συναισθηματικές διαταραχές
  • Κακοποίηση
  • Τραύμα
  • Πένθος
  • Απώλεια
  • Συμπεριφορικές διαταραχές

Εδώ θα ήθελα να αναφέρω το εξής. Παραπάνω θα διαβάσατε πως το παιχνίδι είναι έμφυτο στο άτομο, επομένως η συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί, έχοντας βέβαια τα κατάλληλα υλικά, τεχνικές και το αντίστοιχο πλαίσιο τόσο σε εφήβους, όσο και σε ενήλικες!

Διαβάστε επίσης

Στην Παιγνιοθεραπεία, ως προσωποκεντρική μη κατευθυντική προσέγγιση, δεν υπάρχει καθοδήγηση στη συμπεριφορά ή τη δράση του ατόμου, μέσα στα πλαίσια της θεραπείας. Θεωρείται πως το άτομο έχει το δυναμικό να βελτιώσει και να βρει λύσεις στις καταστάσεις που τον δυσκολεύουν και ο θεραπευτής έχει το ρόλο του συνοδοιπόρου, χωρίς να κατευθύνει ή να υποδεικνύει. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις θετικές πτυχές και στην ικανότητα του ατόμου να αναπτυχθεί, να εξελιχθεί και να βελτιωθεί, αξιοποιώντας όλες του τις δυνατότητες (Ασημάκης, 2018).

Μαρία Λούτση

Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας ΑΤΕΙ

maria-lou90@hotmail.com

Ονομάζομαι Λούτση Μαρία και είμαι απόφοιτη του τμήματος προσχολικής ηλικίας του ΑΤΕΙ Αθήνας. Η επαφή μου με τα παιδιά ξεκίνησε από τα πρώτα εξάμηνα της σχολής και η επαγγελματική μου εμπειρία πάνω στην αγωγή και την φροντίδα τους μετρά πολλά έτη. Πέραν της επιμόρφωση μου με ημερίδες, σεμινάρια και εργαστήρια έχω ξεκινήσει 4ετή μετεκπαίδευση πάνω στην παιγνιοθεραπεία: το παιχνίδι ως μέσο αγωγής και θεραπείας, στο Άθυρμα.

Περισσότερα άρθρα