12 Αυγ Παιδί και Σεξουαλικότητα: Πότε & Πώς μιλάμε στα παιδιά μας για το Σεξ
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται γιατί χρειάζεται να μιλήσουν στα παιδιά τους για το σεξ. Η αμηχανία και η ντροπή τους για ένα θέμα, που δυστυχώς ακόμα και στις μέρες μας θεωρείται ταμπού, τους κάνει να αναβάλουν μια τέτοια συζήτηση ξανά και ξανά.
Γιατί όμως χρειάζεται να γίνει αυτή η «άβολη» συζήτηση;
Γιατί μαθαίνουμε στα παιδιά μας πώς να περνούν το δρόμο; Γιατί τους δείχνουμε πώς να αποφεύγουν τους κινδύνους και τις παγίδες που κρύβουν τα παιχνίδια μέσα και έξω από το σπίτι, πως να μένουν μακριά από αγνώστους, πως να αποφεύγουν κακές και επιβλαβείς συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ ή η χρήση ναρκωτικών; Γιατί προσπαθούμε να τους διδάξουμε όλα αυτά και άλλα πολλά, μικρότερα ή μεγαλύτερα, περισσότερο ή λιγότερο σημαντικά στη ζωή;
Τα κάνουμε όλα αυτά για έναν και μόνο λόγο:
Προσπαθούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας πώς να προφυλάσσονται από οτιδήποτε μπορεί να απειλήσει την υγεία τους, έτσι ώστε να μπορούν να χαίρονται και να απολαμβάνουν τη ζωή.
Από πολύ μικρή ηλικία πια, τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με κάθε είδους πληροφορίες και εικόνες, σεξουαλικού περιεχομένου, μέσα από την τηλεόραση, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, τη μουσική που ακούν, τις παρέες που συναναστρέφονται.
Τα παιδιά ζουν πλέον σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορίες και κάποια στιγμή εύλογα θα αναρωτηθούν σχετικά με το σεξ. Γιατί να μην δώσουν αυτές τις πληροφορίες οι ίδιοι οι γονείς σε ένα φροντιστικό και ασφαλές πλαίσιο;
Διαβάστε επίσης
Πότε αρχίζουμε να μιλούμε στα παιδιά μας για το σεξ;
Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο. Όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο πιο εύκολο είναι να συζητήσουμε μαζί τους. Στην προσχολική ηλικία τα παιδιά εκφράζονται αυθόρμητα και δε δυσκολεύονται να ρωτήσουν και να συζητήσουν για θέματα που σχετίζονται με το σεξ. Αν από νωρίς μπουν σωστές βάσεις, αυτές οι συζητήσεις θα είναι πολύ πιο εύκολες και ανώδυνες μεγαλώνοντας, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας.
Αρχίστε λοιπόν να μιλάτε για αυτά τα θέματα με το παιδί σας όσο το δυνατόν πιο νωρίς και καθώς τα χρόνια περνούν, φροντίζετε να εμπλουτίζετε τις γνώσεις του σε αυτά τα θέματα.
Παράλληλα, χρειάζεται να είμαστε σε επαφή με τον ρυθμό ανάπτυξης και ωριμότητας του παιδιού μας. Αν δούμε ότι ενδιαφέρεται σχετικά με το θέμα και αναρωτιέται, χρειάζεται να κάτσουμε και να συζητήσουμε μαζί του. Αν το παιδί δεν είναι έτοιμο να μιλήσει για αυτό και δεν έχει εκφράσει απορίες, δε χρειάζεται να το εξαναγκάσουμε να μάθει λεπτομέρειες σχετκά με το σεξ.
Τι περιλαμβάνει η σεξουαλική διαπαιδαγώση;
H σεξουαλική διαπαιδαγώγηση του παιδιού μπορεί να περιλαμβάνει αυτά, αλλά κι ακόμα περισσότερα, που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τα παρακάτω:
- Γνώσεις για την εξέλιξη του ανθρώπου και τις σωματικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές από τις οποίες περνά.
- Πληροφορίες για την ανατομία του γεννητικού συστήματος του άνδρα και της γυναίκας και εκμάθηση της σωστής ονομασίας των μερών του σώματος, που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη σεξουαλικότητα.
- Γνωριμία με τη διαδικασία σύλληψης και γέννησης ενός παιδιού.
- Πληροφορίες για την έννοια της οικογένειας, τα διάφορα είδη οικογένειας που υπάρχουν κλπ.
- Συζητήσεις για την έννοια της φιλίας, του έρωτα, της αγάπης, και άλλων συναισθημάτων ή σχέσεων που μπορεί να ενώνουν δύο ανθρώπους.
- Πληροφορίες για τρόπους αντισύλληψης, για πρόληψη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων.
- Ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού καθώς και της ικανότητας του να εκφράζει τα συναισθήματά του, να επικοινωνεί τις σκέψεις του, να υπερασπίζεται τα δικαιώματά του και να διεκδικεί ό,τι το κάνει ευτυχισμένο με σεβασμό προς τον εαυτό του και τους άλλους.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι κάτι διαφορετικό από την υπόλοιπη διαπαιδαγώγηση που δίνουμε στα παιδιά μας.
Μαθαίνοντας στο παιδί μου να είναι ειλικρινής, του διδάσκω να είναι ειλικρινής σε όλες τις σχέσεις του, φιλικές, ερωτικές και άλλες. Μαθαίνοντας στο παιδί μου να σέβεται τον συμμαθητή του, την άποψη των άλλων και τη διαφορετικότητα, του διδάσκω ταυτόχρονα να σέβεται τον μελλοντικό του σύντροφο. Καλλιεργώντας την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό στο παιδί μου, του δίνω τα εφόδια για να μπορεί μελλοντικά να κρατηθεί μακριά από οτιδήποτε βλαβερό ή επικίνδυνο βρεθεί στο δρόμο του, χωρίς να σκέφτεται τί θα πουν οι άλλοι και να σέβεται τον ευατό του.
Γενικά, οι στάσεις που μεταδίδω στο παιδί μου μέσα από την καθημερινή αλληλεπίδραση μαζί του σε όλους τους τομείς, θα επηρεάσουν ανάλογα και τις απόψεις και αρχές του σε τομείς που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα.
Τι λέω για το σεξ σε κάθε ηλικία;
Αρχίζω να μιλώ με το παιδί μου όσο πιο νωρίς μπορώ και καθώς μεγαλώνει φροντίζω να εμπλουτίζω τις γνώσεις του και να καλλιεργώ σε περισσότερο βάθος σχετικές στάσεις και δεξιότητες. Καλό είναι να δίνετε στο παιδί απλές, ξεκάθαρες και σύντομες απαντήσεις, κατάλληλες για την ηλικία στην οποία βρίσκεται. Τα ηλικιακά όρια δεν είναι αυστηρά, ούτε και απόλυτα. Ανάλογα με την κάθε περίπτωση παιδιού μπορεί να θίξω ένα θέμα νωρίτερα ή αργότερα στην ηλικία.
0-4 χρονών
στην ορθή ονομασία από το παιδί όλων των εξωτερικών μερών του σώματος (στήθος, πέος, κόλπος, αιδοίο κλπ)
στην επεξήγηση προς το παιδί των σωματικών διαφορών ανάμεσα στα δύο φύλα
στην αποδοχή της συνήθειας του παιδιού να εξερευνά το σώμα του
στην έναρξη συζητήσεων με το παιδί, σχετικά με την ανάγκη για προστασία του εαυτού του και του σώματός του από ανεπιθύμητα αγγίγματα και άλλες συμπεριφορές που το κάνουν να νιώθει άβολα
4-6 χρονών
από πού έρχονται τα μωρά (συζήτηση για τη σύλληψη ενός μωρού, την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, με απλή αλλά σωστή γλώσσα, χωρίς λεπτομέρειες)
όρια που πρέπει να έχει ως προς το ποια γλώσσα και συμπεριφορά είναι κοινωνικά αποδεκτή (λεξιλόγιο, χειρονομίες, συνήθειες)
όρια σε σχέση με το χειρισμό του σώματός του και πιο συγκεκριμένα:
– Παιχνίδια με το σώμα (τι είναι ασφαλές και τι όχι, τι είναι αποδεκτό και τι όχι)
– Καθορισμός συμπεριφορών που πρέπει να γίνονται σε ιδιωτικό χώρο και όχι δημόσια
– Συνεχίζουμε να επισημαίνουμε στο παιδί ότι το σώμα του ανήκει μόνο σ’αυτό και ότι μπορεί και πρέπει να αρνηθεί οποιαδήποτε συμπεριφορά προέρχεται από κάποιον άλλον και το κάνει να νιώθει άβολα και άσχημα, ακόμα και αν αυτός ο άλλος είναι μέλος της οικογένειας.
6-9 χρονών
τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα (συμπεριφορά, συνήθειες, κοινωνικά αποδεχτές τάσεις)
το μηχανισμό της αναπαραγωγής με περισσότερες λεπτομέρειες
όρια που σχετίζονται με το σεβασμό των προσωπικών στιγμών του ιδίου και των άλλων σε ιδιωτικό χώρο
την ανοχή και το σεβασμό που πρέπει να επιδεικνύουμε προς τους άλλους ανεξάρτητα αν είναι διαφορετικοί από εμάς με οποιονδήποτε τρόπο
θέματα αυτοσεβασμού
θέματα που αποτελούν κοινωνικά ταμπού
θέματα που σχετίζονται με τα στερεότυπα των φύλων
την έννοια της φιλίας, της αγάπης και των αντίστοιχων σχέσεων που κτίζουν οι άνθρωποι.
9-12 χρονών
τις σωματικές & συναισθηματικές αλλαγές της προεφηβείας
θέματα που τους απασχολούν, με στόχο να τους διαφωτίσουμε και να τους καθησυχάσουμε:
– Η ιδέα που έχουν για το σώμα τους (θέματα αυτοεικόνας, αυτοεκτίμησης κ.λπ)
– Η ανησυχία τους για το αν είναι φυσιολογικοί, εξαιτίας των ξαφνικών αλλαγών που νιώθουν ότι βιώνουν (περίοδος, ονείρωξη, αλλαγές στο σώμα, στη φωνή κ.λπ)
– Η αμηχανία τους να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα παρόλο που θα το ήθελαν πολύ.
– Θέματα που σχετίζονται με νέες σκέψεις και νέα συναισθήματα που τους απασχολούν (οι φιλίες, το φλερτ κ.λπ)
13-18 χρονών
Είμαστε δίπλα τους, έτοιμοι να τους ακούσουμε, να τους συμβουλεύσουμε, να μοιραστούμε μαζί τους εμπειρίες και απόψεις, όσο γίνεται χωρίς πίεση και ένταση. Ό,τι και να συμβαίνει, προσπαθούμε να διατηρούμε πάντα ανοικτή την επικοινωνία μαζί τους. Στόχος μας είναι να νιώθουν ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν κάθε στιγμή για οτιδήποτε τους απασχολεί.
Σε αυτές τις ηλικίες αναμένουμε ότι :
• δυσκολεύονται να αποδεχτούν τις πολλές σωματικές αλλαγές και προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα επίπεδα ορμονών
• θα εκδηλώσουν έντονα την ανάγκη τους να μένουν μόνοι σε δικό τους χώρο
• επηρεάζονται πολύ εύκολα από τους φίλους και τα ΜΜΕ και social media
• θέλουν να νιώθουν ότι ελέγχουν οι ίδιοι τη ζωή τους
• νιώθουν συχνά έλξη από άτομα του αντίθετου φύλου, κάνουν ρομαντικές, ερωτικές και σεξουαλικές σκέψεις και έχουν έντονα συναισθήματα για το άτομο που τους ενδιαφέρει
• Πιθανόν να βιώσουν τα πρώτα χάδια, ίσως και σεξουαλική επαφή
Μην ξεχνάτε όμως ότι εκτός από τη συζήτηση… μηνύματα, στάσεις και αρχές περνώ στο παιδί μου και με το δικό μου παράδειγμα, καθώς τα παιδιά μιμούνται τους ενήλικες.
Διαβάστε επίσης
Τέλος, μην υποτιμάτε τη σημασία τόσο της λεκτικής όσο και της μη λεκτικής σας συμπεριφοράς. Το παιδί παίρνει μηνύματα τόσο μέσα από όσα του λέτε, όσο και μέσα από όσα δεν του λέτε ή απλά του δείχνετε με το ύφος, τη διάθεση τις κινήσεις και τις πράξεις σας. Ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα, η στάση του σώματός σας «διδάσκουν» το παιδί σας χωρίς εσείς να το καταλαβαίνετε.
Τι κάνω;
Δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε. Η σεξουαλικότητα είναι κομμάτι του εαυτού μας, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Αν ντρεπόμαστε, θα κάνουμε και το παιδί μας να ντρέπεται και να έχει ταμπού σε αυτά τα θέματα.
Διαβάστε επίσης
Θα ήταν πολύ βοηθητικό να μοιραστείτε με το παιδί σας τις σκέψεις και τα συναισθήματα που είχατε κι εσείς στην ηλικία του για παρόμοια θέματα και όποιο κι αν είναι το περιεχόμενο της συζήτησης, διατηρείτε πάντα έναν ήρεμο και μη επικριτικό τόνο και μην κάνετε ποτέ κήρυγμα.
Να δείχνετε στοργή με το άγγιγμα και τα λόγια στο παιδί σας, σε όλες τις ηλικίες, για να του δώσετε το μήνυμα ότι αυτός είναι ένας φυσικός και όμορφος τρόπος έκφρασης συναισθημάτων.
Σημαντικό όμως είναι πριν αρχίσετε να συζητάτε με το παιδί σας ξεκαθαρίστε μέσα σας ποιες είναι οι προσωπικές σας απόψεις και στάσεις σε αυτά τα θέματα. Συζητήστε επίσης με το σύντροφό σας, ποιες είναι οι αρχές και τα πιστεύω της οικογένειας σας σε αυτά τα θέματα και όταν τα συζητάτε με το παιδί, διαχωρίζετε τα γεγονότα, τις γνώσεις και την αντικειμενική αλήθεια από τις απόψεις που είναι υποκειμενικές και εξηγήστε στο παιδί πως για κάποια θέματα δεν έχουν όλοι την ίδια άποψη. Αν το παιδί ρωτήσει κάτι, για το οποίο δεν είστε σίγουροι, ζητήστε χρόνο να το σκεφτείτε και να επανέλθετε με την απάντηση. Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να φρεσκάρετε λίγο τις γνώσεις σας.
Είναι σημαντικό να μάθετε στο παιδί σας να ζυγίζει τα υπέρ και τα κατά κάθε προσωπικής του απόφασης και συζητήστε μαζί του τόσο τη σημασία και το δικαίωμα της προσωπικής επιλογής σε κάθε θέμα, αλλά και των ευθυνών και των συνεπειών που αυτή συνεπάγεται.
Αυτό που έχει σημασία είναι να είμαστε ειλικρινείς με τα παιδιά και να διατηρούμε πάντα ανοιχτή την επικοινωνία μαζί τους.
Διαβάστε επίσης
Αφιερώστε χρόνο για να τα ακούσετε. Μην ανησυχείτε, τίποτα δεν μπορεί να πάει τόσο λάθος που να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη! Να έχετε εμπιστοσύνη στο ένστικτο και στη διαίσθησή σας. Μεγαλύτερο πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί αν δε μιλάτε με το παιδί σας!
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc
Ειδικευμένη στην Ψυχοθεραπεία Gestalt
PgD Παιδοψυχολογία Παιδιού & Εφήβου
Τηλ: 6942217440, Ευρυτανίας 13, Αμπελόκηποι
email: maria.giannopulu@gmail.com
