07 Δεκ Μονογονεϊκή Οικογένεια: η Ψυχολογία του γονέα
Νέες μορφές γονεϊκότητας
Στον 21ο αιώνα, οι νέες μορφές οικογένειας είναι πολλές. Όλο και πιο συχνά συναντάμε μονογονεϊκές οικογένειες, οικογένειες ομοφυλόφιλων ζευγαριών, παιδιά αγνώστου πατέρα ή απροσδιορίστου μητέρας. Παρατηρούμε συχνά οικογένειες που έχουν ανασυντεθεί. Επίσης, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή με τη συνεισφορά της ιατρικής επιστήμης είναι πλέον πολύ οικεία, όπως και η παρένθετη μητρότητα και η υιοθεσία.
Σε όλες τις νέες αυτές μορφές γονεϊκότητας, αχώριστος συνοδός είναι η ψηφιακή πλέον οικογένεια. Το διαδίκτυο και η τηλεόραση αποτελούν τον τρίτο γονέα/ τροφό.
Στο συλλογικό ασυνείδητο έχουν αρχίσει να καταγράφονται νέοι θεσμοί οικογένειας. Η συμβολή της παγκοσμιοποίησης σε αυτήν την καταγραφή είναι σημαντική, καθώς και η γενναία διεκδίκηση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
(Βιβλιογραφία: Οικογένεια και νέες μορφές γονεϊκότητας, Συλλογικό έργο
Τι είναι η μονογονεϊκή οικογένεια;
Η μονογονεϊκή οικογένεια ορίζεται ως μια οικογένεια με παιδί όπου υπάρχει μόνο ένας γονέας, πατέρας ή μητέρα, κάτι που προκύπτει είτε από επιλογή είτε από ανάγκη.
Το 2011, το 11,0 % του συνόλου των οικογενειών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσώπευε τις μονογονεϊκές οικογένειες.
Γιατί υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειες;
Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχουν μονογονεϊκές οικογένειες είναι πολλοί και κάποιες φορές μπορεί να είναι περίπλοκοι. Συνηθέστερα, έχουν να κάνουν με γονείς που βρίσκονται να μεγαλώνουν μόνοι ένα παιδί μετά από διαζύγιο ή λόγω φυσικής απώλειας του ενός γονέα.
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις μονογονέων. Γονείς που οι σύζυγοί τους δεν αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στα παιδιά. Οικογένειες με υιοθετημένο παιδί από ένα μόνο γονέα. Ανύπαντρες μητέρες που ο πατέρας δεν έχει αναγνωρίσει το παιδί. Βλέπουμε, επίσης, περιπτώσεις που οι οι γυναίκες επιλέγουν να κάνουν οικογένεια χωρίς να είναι παντρεμένες ή αποφασίζουν να συνεχίσουν μια εγκυμοσύνη που δεν είναι επιθυμητή και από τους δύο γονείς.
Μονογονεϊκή οικογένεια από επιλογή
Συνήθως σε αυτήν την κατηγορία εντάσσονται μητέρες (σπανιότερα και πατέρες) που αποφασίζουν να μεγαλώσουν μόνες τους τα παιδιά τους. Επιλέγουν δηλαδή, η καθεμία για τους προσωπικούς της λόγους τη μη παρουσία ενός συντρόφου.
Οι προκλήσεις που παρουσιάζονται εδώ είναι πολλές. Η πλειοψηφία των δυσκολιών που προκύπτουν είναι όταν ο γονέας καλείται να διαχειριστεί σημαντικά και έκτακτα ζητήματα, που το βάρος του είναι μεγαλύτερο του μέσου όρου προβλημάτων.
Μπορείς να φανταστείς πώς ένας μονογονέας νιώθει όταν ο ίδιος ξαφνικά αρρωστήσει και χρειάζεται παράλληλα να φροντίσει τον εαυτό του και το παιδί του;
Το υποστηρικτικό δίκτυο και η εμπιστοσύνη σε αυτό εδώ παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Δυσκολίες, επίσης, δημιουργούνται όταν το παιδί αντιληφθεί ότι η δική του οικογένεια διαφέρει από αυτές των συνομηλίκων του. Ο μονογονέας καλείται να προετοιμάσει το παιδί και να του εξηγήσει στη γλώσσα του, τους λόγους για τους οποίους προέβη σε αυτήν την επιλογή. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η διαφορετικότητα είναι θεμιτή και όχι λόγος για να αισθανόμαστε μειονεκτικά.
Σε αυτό το σημείο, η ανάληψη της ευθύνης είναι σημαντική, μιας και οι κατηγορίες προς τρίτους μπορεί να πληγώσουν το παιδί. Η ευθύνη φυσικά δεν ισούται με τις ενοχές και τις τύψεις, αλλά με την ελευθερία της επιλογής και της συνειδητότητας.
Μονογονεϊκή οικογένεια λόγω διαζυγίου
Οι ανακατατάξεις που προκαλούνται από το διαζύγιο εντός της οικογένειας είναι πολλές και συχνά επίπονες. Ακόμη κι στις περιπτώσεις που ο χωρισμός αποτελεί ανακούφιση και έχει γίνει με ήρεμη και φιλική διάθεση, τα παιδιά και οι γονείς επιβαρύνονται συναισθηματικά.
Ο γονέας λοιπόν εδώ έρχεται αντιμέτωπος με την πρόκληση της διαχείρισης της προσωπικής του απώλειας, παράλληλα με την διαχείριση των συναισθημάτων των υπολοίπων μελών της οικογένειας.
Ταυτόχρονα, ο μονογονέας χρειάζεται να διαχειριστεί πολλά προβλήματα της καθημερινότητας μόνος του πια. Μερικά από αυτά είναι τα οικονομικά προβλήματα, η διαχείριση του χρόνου, ο συνδυασμός εργασίας και σπιτιού κτλ.
Μονογονεϊκή οικογένεια λόγω θανάτου
Ο θάνατος ενός από τους δύο γονείς είναι αναπόφευκτα σκληρός και επίπονος για όλους αυτούς που μένουν πίσω. Η αντιμετώπιση της απώλειας και η προσαρμογή στις νέες συνθήκες είναι μια διαδικασία που θέλει χρόνο και προσπάθεια. Ο επιζών γονέας είναι υπεύθυνος πλέον, μεταξύ άλλων, για την ανατροφή και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, για τη φροντίδα του σπιτιού και για την οικονομική εξασφάλιση της οικογένειας.
Παράλληλα όμως, ο επιζών καλείται να αναπληρώσει μοιραία τον δυσαναπλήρωτο ρόλο του άλλου γονέα. Το να σταθεί δυνατός συναισθηματικά συχνά αποτελεί μονόδρομος, με σκοπό να στηρίξει και να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών του.
Φρόντισε το παιδί σου, φροντίζοντας εσένα
Είναι αλήθεια ότι όλοι οι τύποι μονογονεϊκών οικογενειών αντιμετωπίζουν πληθώρα πρακτικών, συναισθηματικών και κοινωνικών προκλήσεων και δυσκολιών.
Το κτίσιμο του υποστηρικτικού δικτύου σε πρακτικό και ψυχικό επίπεδο εδώ έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Είναι γεγονός ότι κανείς μας δεν είναι παντοδύναμος!
Φροντίζοντας ως μόνος γονέας τον εαυτό σου, δεν αποτελεί ντροπή, ούτε είναι εγωιστικό. Είναι ο μόνος τρόπος για να έχεις φορτισμένες μπαταρίες, ώστε να ανταποκρίνεσαι το βέλτιστο δυνατό στους πολλαπλούς σου ρόλους. Μη διστάζεις, λοιπόν, να ζητάς βοήθεια από αυτούς που μπορούν να σου την προσφέρουν.
Μαρία Αποστολοπούλου
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Ψυχολόγος
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Δόκιμο Τακτικό Μέλος ΙΣΟΨ
Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής
Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
& της Αμερικάνικης Ένωσης Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (AGPA)
