17 Μάι Επιτελικές Λειτουργίες & ΔΕΠ-Υ: Τι είναι & πώς επηρεάζουν τη ζωή ενός παιδιού;
Επιτελικές, ονομάζονται οι γνωστικές λειτουργίες που συντονίζουν άλλες νοητικές διεργασίες και είναι απαραίτητες για την προσαρμογή του ατόμου στους διάφορους τομείς της ζωής του. Ρυθμίζουν την κοινωνική συμπεριφορά, την προσαρμοστικότητα και τον χειρισμό σε μια νέα συνθήκη.
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ εμφανίζουν αξιοσημείωτα ελλείμματα στις λειτουργίες αυτές, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται σε αισθητό βαθμό η καθημερινή τους ζωή, η ακαδημαϊκή τους επίδοση και η επαγγελματική τους σταδιοδρομία μεταγενέστερα.
Οι επιτελικές λειτουργίες είναι:
- Μνήμη εργασίας: Η ικανότητα του ατόμου να διατηρεί στη μνήμη του και να διαχειρίζεται πληροφορίες, ενώ ταυτόχρονα εκτελεί μια διαδικασία ή εργασία.
- Γνωστική ευελιξία: Η δυνατότητα του ατόμου να στρέψει και να διατηρήσει επιτυχώς την προσοχή του σε ένα άλλο ερέθισμα που χρειάζεται για να ολοκληρώσει την εργασία ή την δραστηριότητά του.
- Ανασταλτική λειτουργία: Η ικανότητα του ατόμου να συγκεντρώνει την προσοχή του σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα και να αποκλείει τυχόν άλλα ερεθίσματα που μπορεί να προέρχονται από το περιβάλλον ή το ίδιο το άτομο. Η λειτουργία αυτή εφαρμόζεται σε τρεις παραμέτρους. Πρώτον, στην ικανότητα ενός ατόμου να αναστέλλει μια καθιερωμένη συμπεριφορά, δεύτερον στο να μπορεί να διακόψει μια καθ’ εξέλιξιν συμπεριφορά και τρίτον να “φιλτράρει” και να αναστέλλει την παρεμβολή ερεθισμάτων.
- Συντηρούμενη προσοχή: Η δυνατότητα ώστε το άτομο να συγκεντρώνεται και να διατηρεί την προσοχή του σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, ώστε να ολοκληρώσει την εκάστοτε δραστηριότητα ή εργασία που πραγματοποιεί.
Διαβάστε επίσης
- Σχεδιασμός: Η ικανότητα που έχει ένα άτομο να ενεργεί, προκειμένου να πετύχει έναν στόχο, σε επίπεδο αξιολόγησης, συντονισμού και προσαρμογής, σύμφωνα με την εκάστοτε συνθήκη.
- Συναισθηματικός αυτοέλεγχος: Η ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται, να ρυθμίζει, να προσαρμόζει και να τιθασεύει το συναίσθημά του, ανάλογα με την περίσταση.
- Αναβολή ικανοποίησης: Η ικανότητα του ατόμου να κάνει υπομονή για κάποιο χρονικό διάστημα ώστε να ολοκληρώσει μια διαδικασία, να ανταμειφθεί ή να έρθει η σειρά του σε κάτι.
Οι επιτελικές λειτουργίες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή και την επίδοση ενός παιδιού, με σημαντικότερες από αυτές τη μνήμη εργασίας, τη γνωστική ευελιξία και την ανασταλτική λειτουργία.
Πώς επηρεάζεται η ζωή ενός παιδιού από τις ελλειμματικές επιτελικές λειτουργίες;
Οι επιτελικές λειτουργίες είναι υπεύθυνες για την φυσιολογική προσαρμογή του παιδιού σε περιβάλλοντα και κανόνες, αλλά και στα σχολικά πλαίσια. Ένα παιδί αντιλαμβάνεται τους κανόνες, την ανάγκη να έχει υπομονή, να παραμένει και να περιμένει ή να ολοκληρώνει μια δραστηριότητα, να προσαρμόζεται, να αντιλαμβάνεται και να ελέγχει το συναίσθημά του, να συγκρατείται και να συνεργάζεται, χάρη σε αυτές τις λειτουργίες. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι παίζουν πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή και την εξέλιξη του παιδιού. Συνεπώς, τα ελλείματα στις λειτουργίες αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα την εικόνα παιδιών με δυσκολίες προσοχής και συγκέντρωσης, ανεπαρκή ανταπόκριση, έλλειψη συγκέντρωσης, αφηρημένη σκέψη ή και αδυναμία αυτορρύθμισης και αυτοελέγχου. Όλα τα παραπάνω, τα συναντούμε πολύ συχνά στα παιδιά με ΔΕΠ-Υ.
Διαβάστε επίσης
Είναι λοιπόν αναγκαίο να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην έγκαιρη κι έγκυρη διάγνωση, ώστε να οριστεί εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, όπου εντοπίζονται σοβαρές ελλειμματικές επιτελικές λειτουργίες. Είναι πολύ σημαντικό η παρέμβαση να ξεκινάει από νωρίς, με σκοπό την βελτίωση των λειτουργιών αυτών και ιδίως της προσοχής. Κάτι τέτοιο πρόκειται να επηρεάσει πολύ θετικά την εξέλιξη του παιδιού σε θέματα προσαρμογής, ακαδημαϊκά άλλα και συναισθηματικά, λειαίνοντας έτσι τις δυσκολίες.
Κομνηνού Γεωργία
Καθηγήτρια αγγλικών- Εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή
e-mail: tzokomninou@gmail.com
τηλ: 6972019725
Η Γεωργία Κομνηνού είναι απόφοιτη του τμήματος Μηχανικών Αυτοματισμού, με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου και συνεχή επιμόρφωση στους τομείς της Ειδικής Αγωγής κι Εκπαίδευσης. Έχει εργασθεί ως καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ρομποτικής κι έχει πολυετή εμπειρία στην διδασκαλία αγγλικών σε παιδιά τυπικής και μη, ανάπτυξης. Επιπλέον, εργάζεται στον τομέα της Ειδικής Αγωγής σε ατομικά και ομαδικά πλαίσια. Οραματίζεται να συνδυάσει την Εκπαιδευτική Ρομποτική με την Ειδική Αγωγή, διατηρώντας παράλληλα το ενδιαφέρον και την αγάπη της για την ξενόγλωσση διδασκαλία.
