02 Αυγ Αμφιθυμία: Γνωρίζεις τι είναι & πώς να βοηθήσεις το παιδί να τη μετατρέψει σε προσόν;
Αμφιθυμία αποτελεί τη συνύπαρξη δύο αντίθετων, αντικρουόμενων συναισθημάτων, την ίδια στιγμή για το ίδιο θέμα, μια κατάσταση, ένα γεγονός ή ένα πρόσωπο.
Ενίοτε, τα αμφιθυμικά συναισθήματα μας κάνουν να βιώνουμε μια εσωτερική σύγκρουση, οδηγώντας το άτομο σε σύγχυση ή σε μια αίσθηση ματαίωσης, μη πληρότητας και ανικανοποίητου. Ωστόσο, η εσωτερική σύγκρουση μπορεί να αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση και σταδιακά τα συναισθήματα να λαμβάνουν μια πιο ξεκάθαρη μορφή.
Η ανάλυση της αμφιθυμίας στην κλινική πράξη
Θυμάμαι έναν ενήλικο θεραπευόμενο μου, στον τρίτο χρόνο θεραπείας του, να αναρωτιέται κουρασμένα «μα γιατί Μαρία πάντα μου είναι τόσο δύσκολο να δώσω μια ξεκάθαρη απάντηση μέσα μου, γιατί από παιδί για σχεδόν όλες τις καταστάσεις έχω τόσα πολλά και αντικρουόμενα συναισθήματα που με βασανίζουν; Δε θα μπορούσαν απλώς να είναι πιο ξεκάθαρα τα πράγματα στο μυαλό μου»;
Διερευνώντας μαζί του τις εκφάνσεις της αμφιθυμίας του στο τώρα, προσπαθώντας να δώσουμε απάντηση στα ερωτήματα του και ανακούφιση στο αίσθημα κόπωσης από αυτήν, η φράση «γιατί από παιδί… » μας οδήγησε στη ρίζα του εκεί και τότε, στον τόπο και στον χρόνο που η αμφιθυμική τάση ενδεχομένως να γεννήθηκε. «Πάντα με μπέρδευε το διπλό μου όνομα, αυτό που μου έδωσαν οι γονείς μου (ιδιαίτερα σύνθετο όνομα, προερχόμενο από τους δύο παππούδες), σαν ούτε κι εκείνοι να μπορούσαν να πάρουν μια ξεκάθαρη απόφαση για μένα. Σα να μην ήθελαν να στεναχωρήσουν κανέναν αλλά και να μην τσακωθούν μεταξύ τους… και όλα αυτά στις πλάτες μου».
Ήταν η στιγμή που η κόπωση του και το αίσθημα του κενού, μετουσιώθηκαν σε θυμό και λύπη. «Πώς όμως να τους κατηγορήσω… αυτά ήξεραν, αυτά έκαναν, τώρα έχω εγώ την ευθύνη του εαυτού μου», πολύ ώριμα συνέχισε να λέει, αναπτύσσοντας όλες τις αμφιθυμικές και αντικρουόμενες συνθήκες τις οποίες είχε βιώσει εντός της οικογένειας του.
Διαβάστε επίσης
Το συγκεκριμένο θεραπευτικό ενσταντανέ, το έχω κρατήσει μέσα μου σα φυλαχτό, μιας και το θεώρησα ως ένα δώρο από τον συγκεκριμένο θεραπευόμενο προς όλους τους γονείς που αναζητούν συμβουλές ή τον καταλληλότερο τρόπο για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους.
Το παιδί μέσα σε αυτόν τον ώριμο πια άνδρα, διαμέσου μιας απλής αλλά σημαντικής σύνδεσης, έδωσε φωνή στις πιθανές επιπτώσεις ενός αμφιθυμικού οικογενειακού περιβάλλοντος σε έναν ανήλικο άνθρωπο. Μας είπε τις ασυνείδητες θυσίες που έγιναν σε πλευρές του μελλοντικού ενήλικου άνδρα, με σκοπό να κρατηθούν οι οικογενειακές ισορροπίες, μέσω των ελαχίστων τριβών και συγκρούσεων. Μας ενημέρωσε απλόχερα σχετικά με την επικινδυνότητα της μη ανοιχτής επικοινωνίας μεταξύ των γονέων, της μη απεμπλοκής από το αίσθημα ότι πρέπει να ικανοποιούμε συνεχώς τους άλλους ή της μη ανάληψης της ευθύνης της απόφασης μας και την αντοχή για διαχείριση των συνεπειών της.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από ξεκάθαρα μηνύματα από την οικογένεια και αυθεντική σύμπνοια μεταξύ των γονέων, αν επιθυμούμε να τα διευκολύνουμε μεγαλώνοντας να αναπτύξουν μια συμπαγή και ισορροπημένη προσωπικότητα. Φυσικά, αυτά δεν είναι τα μοναδικά χαρακτηριστικά που θα οδηγήσουν ένα παιδί να εξελιχθεί σε έναν ψυχικά συγκροτημένο ενήλικα, αλλά αποτελούν θεμέλιο λίθο.
Η αμφιθυμία ως έκφραση ευελιξίας
Το νόμισμα της αμφιθυμίας, ωστόσο, έχει κι άλλη πλευρά. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι δυνατό να αποτελέσει σημαντικό ορόσημο της ψυχολογικής ανάπτυξης ενός παιδιού. Μπορεί να γίνει ο ψυχικός χώρος που θα αναπτυχθεί η ικανότητα της διατήρησης αντίθετων συναισθημάτων προς ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση.
Διαβάστε επίσης
Στους πρώτους μήνες της ζωής ενός βρέφους κάθε γονιός μπορεί να επιβεβαιώσει με την εμπειρία του ότι αυτό μπορεί να βιώσει είτε πολύ ευχάριστα, είτε πολύ δυσάρεστα συναισθήματα. Πάνω σε αυτά τα δύο είδη συναισθηματικής εμπειρίας, δομείται και ολόκληρη η ψυχική του ανάπτυξη.
Όταν η μητέρα/ φροντιστής καλύπτει τις ανάγκες του μωρού γίνεται ιδανική/ ός. Όταν τις ματαιώνει μετατρέπεται σε κακή/ ό. Σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο, το ψυχικό σύστημα του μωρού είναι πολύ ανώριμο και δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι η μητέρα που ικανοποιεί και η μητέρα που ματαιώνει τις ανάγκες του είναι το ίδιο πρόσωπο και έτσι την διχοτομεί σε καλή και κακή. Αργότερα, το βρέφος μεγαλώνοντας αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η καλή και η κακή μητέρα είναι το ίδιο πρόσωπο, που έχει τη δυνατότητα να ικανοποιεί και να ματαιώνει.
Το στάδιο της ενοποίησης της σχάσης καλού-κακού, είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για την εξέλιξη του ατόμου. Εάν τότε οι θετικές εμπειρίες του μωρού υπερτερούν έναντι των αρνητικών, ενδεχομένως θα μπορέσει αργότερα στη ζωή του να σχετιστεί σε βάθος με ανθρώπους και καταστάσεις διαθέτοντας χώρο μέσα του και για τις δύο εμπειρίες. Δηλαδή, είναι η στιγμή που γεννάται ο χώρος μέσα του όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα θετικά και αρνητικά συναισθήματα, δίχως να απειλούν τη σχέση.
Για παράδειγμα, μπορώ να θυμώνω με έναν αγαπημένο φίλο ή με τον σύντροφο μου, χωρίς όμως αυτό να απειλεί τη σχέση μας και τα συναισθήματα αγάπης μου προς αυτόν. Μπορώ να θυμώνω με την άδικη μεταχείριση από τον εργοδότη μου, αλλά μπορώ να αναγνωρίσω τι μου έχει προσφέρει, δίχως να βασανίζομαι για να αποφασίσω αν πρέπει να τον μισώ ή να τον συμπαθώ.
Η ουσία της ωρίμανσης, λοιπόν, είναι η ικανότητα να διαχειρίζεται κανείς τα αμφιθυμικά του συναισθήματα, όχι να τα εξαφανίζει.
Είναι η ικανότητα του να μπορούμε να ενοποιούμε μέσα μας αυτές τις δύο διαφορετικές συναισθηματικές εμπειρίες. Όταν δε μπορούμε να διαχειριστούμε ώριμα την αμφιθυμία, είτε εξιδανικεύουμε τον άλλον είτε τον μισούμε θανάσιμα. Η διαχείριση της αμφιθυμίας θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι αποτελεί τον προθάλαμο της αυθεντικής αγάπης.
Στόχος είναι, λοιπόν, να καταφέρουμε οι γονείς να κρατήσουμε μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της σταθερότητας μας στις αποφάσεις μας και στη στάση μας απέναντι στην ανατροφή των παιδιών, με γονεϊκή σύμπνοια, αλλά και να εμφυσήσουμε την ευελιξία.
Διαβάστε επίσης
Πριν γίνουν όλα αυτά όμως, χρειάζεται εμείς οι ίδιοι να πούμε στον εαυτό μας ότι ‘είναι εντάξει’ να έχουμε ευχάριστα και δυσάρεστα συναισθήματα για μια κατάσταση ή μια σχέση, να μπορούμε να τα κατανοούμε και να πορευόμαστε με αυτά δίνοντας τους αναγνώριση. Μην ξεχνάμε ότι εμείς αποτελούμε το παράδειγμα προς μίμηση των παιδιών μας, συνεπώς γονείς που διαχειρίζονται υγιώς την αμφιθυμία, είναι πιθανότερο να μεγαλώσουν παιδιά που θα ξέρουν πώς να ζήσουν με αυτή!
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Δόκιμο Τακτικό Μέλος ΙΣΟΨ
Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής
Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
& της Αμερικάνικης Ένωσης Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (AGPA)
