29 Μαρ «Μαμά-Μπαμπά είμαι όμορφη/ος;» Η διαμόρφωση της εικόνας σώματος του παιδιού
Τι είναι η εικόνα σώματος;
Η εικόνα σώματος είναι το πώς και τι σκέφτεται και αισθάνεται κανείς για το σώμα του. Περιλαμβάνει την αναπαράσταση του σώματος που έχουμε στο μυαλό σας, η οποία μπορεί να ανταποκρίνεται, ή και όχι, στο πραγματικό σχήμα και μέγεθος του.
Η θετική ή η υγιής εικόνα σώματος συνοδεύεται από αισθήματα χαράς και ικανοποίησης για εκείνο. Επίσης, εμπεριέχει άνεση και αποδοχή για τον τρόπο που κανείς φαίνεται. Η αρνητική ή η μη υγιής εικόνα σώματος κάνει το άτομο να αισθάνεται δυσαρεστημένο για τον τρόπο που το βλέπουν οι άλλοι, ή και το ίδιο. Οι άνθρωποι που αισθάνονται έτσι, επιθυμούν συχνά να αλλάξουν τα κιλά, το μέγεθος και το σχήμα του σώματός τους. Η εικόνα σώματος, όμως, μπορεί να αλλάζει καθ΄όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Η υγιής εικόνα σώματος είναι σημαντική. Όταν αισθανόμαστε καλά με το σώμα μας, είναι πιθανότερο να έχουμε υψηλή ή επαρκή αυτοεκτίμηση, καθώς και αρκετά καλή ψυχική υγεία. Παράλληλα, μπορούμε να κρατούμε μια ισορροπημένη στάση απέναντι στο φαγητό και τη σωματική δραστηριότητα.
Μια υγιής εικόνα σώματος στην παιδική ηλικία μπορεί να θέσει τα θεμέλια για καλή σωματική και ψυχική υγεία, αργότερα στη ζωή. Μια μη υγιής εικόνα σώματος στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει, δυστυχώς, μακροχρόνιες συνέπειες.
Η εικόνα του σώματος του παιδιού: Από τι επηρεάζεται;
Η εικόνα σώματος του παιδιού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Αυτοί περιλαμβάνουν το οικογενειακό περιβάλλον, τις ικανότητες και τις δυσκολίες του ίδιου, τη στάση των συνομηλίκων, την τηλεόραση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το πολιτιστικό υπόβαθρο και πολλά άλλα.
Η εφηβεία, επίσης, ασκεί μεγάλη επιρροή. Κατά την εφηβεία, το σώμα του παιδιού περνάει πολλές αλλαγές και στάδια. Ενώ την ίδια στιγμή, το να ανήκεις και να έχεις την ίδια εμφάνιση με τους άλλους έχει μεγάλη αξία.
Οι ίδιοι οι γονείς έχουν εξαιρετικά μεγάλη επιρροή στην εικόνα σώματος του παιδιού. Υπάρχουν πολλά μάλιστα που μπορεί κανείς να κάνει για να συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξη μιας θετικής εικόνας σώματος του παιδιού του.
Διαβάστε επίσης
Μερικά παραδείγματα θετικής συμβολής
- να μιλάτε και να ακούτε το παιδί σας
- να εστιάζετε συνολικά στο παιδί σας, όχι μόνο σε ένα μέρος του
- να είστε ένα θετικό πρότυπο εικόνας σώματος
Μιλήστε με το παιδί σας για το σώμα & την εικόνα του
Το παιδί σας χρειάζεται τη βοήθειά σας για να βάλει σε σειρά και να κατανοήσει τα άμεσα και έμμεσα μηνύματα που λαμβάνει σχετικά με το σώμα του. Μερικές φορές μπορείτε να βοηθήσετε ακούγοντας ενεργά πώς αισθάνεται για τις φυσικές αλλαγές της εφηβείας. Αυτό σημαίνει πραγματικά να προσέχετε τις ανησυχίες του παιδιού σας και να δείχνετε ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά για αυτά που λέει. Εάν το παιδί σας αισθάνεται σύγχυση, μπορείτε να το διαβεβαιώσετε ότι οι αλλαγές είναι φυσιολογικές και σηματοδοτούν ότι μεγαλώνει.
Είναι επίσης χρήσιμο να μιλάτε με το παιδί σας για εικόνες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την τηλεόραση κ.τ.λ. Ορισμένες εικόνες θέτουν μη ρεαλιστικά ιδανικά για τους εφήβους. Ως γονείς όμως μπορείτε να βοηθήσετε, εξηγώντας πως οι εικόνες συχνά υπόκεινται σε ψηφιακή επεξεργασία, έτσι ώστε οι άνθρωποι να παρουσιάζονται χωρίς ατέλειες. Για να φαίνονται δηλαδή, πιο «όμορφοι» από ότι στην πραγματικότητα είναι.
Εάν το παιδί σας δυσκολεύεται να σας μιλήσει ή να σας ανοιχτεί, μπορεί να βοηθήσετε να μιλήσει σε κάποιον άλλο σημαντικό ενήλικα για εκείνο, που η οικογένεια και το ίδιο εμπιστεύεται. Θα μπορούσε επίσης να συζητήσει, αν υπάρχουν δυσκολίες, και με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ειδικευμένο στην ψυχολογία παιδιών και εφήβων.
Εστιάστε στο παιδί σας ώς σύνολο
Επαινέστε το παιδί σας για το ποιο είναι και τι μπορεί να κάνει και όχι για το μέγεθος του σώματος ή του σχήματος του. Ενισχύστε το να είναι υπερήφανο για πράγματα που δε σχετίζονται μόνο με την εμφάνιση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αίσθηση του χιούμορ, την προσπάθεια του στο σχολείο, τις δεξιότητές του και το πόσο βοηθητικό μπορεί να είναι προς άλλους.
Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε το παιδί σας να αφιερώσει χρόνο σε ενδιαφέροντα και δραστηριότητες που το κάνουν να νιώθει καλά. Στείλτε θετικά μηνύματα για τον εαυτό του, εστιάζοντας στο τι μπορεί να κάνει το σώμα του, παρά στο πώς φαίνεται. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε «Μπράβο! Έριξες αυτή την μπάλα τόσο μακριά!», αντί να πείτε «Φανταστικό! Πόσο μεγάλα ποντίκια έχεις στα μπράτσα σου». Ή «Μπράβο! Έχεις καταπληκτική κίνηση και ρυθμό όταν χορεύεις», αντί για «Δείχνεις πανέμορφη όταν χορεύεις».
Διαβάστε επίσης
Γίνετε εσείς οι ίδιοι πρότυπο θετικής εικόνας σώματος
Εάν δείξετε ότι αισθάνεστε θετικά για το σώμα σας, θα είναι ευκολότερο για το παιδί σας να κάνει το ίδιο για το δικό του. Μια θετική στάση περιλαμβάνει:
- να κάνετε την υγιεινή διατροφή και τη σωματική άσκηση μέρος της καθημερινής οικογενειακής ζωής
- να αποφεύγετε τις εξαντλητικές και επαναλαμβανόμενες δίαιτες
- να εκτιμάτε το σώμα σας για αυτά που μπορεί να κάνει και όχι μόνο για το πώς φαίνεται
- να είστε υπερήφανοι για πτυχές του εαυτού σας, οι οποίες δε σχετίζονται με την εμφάνιση
- να αποδέχεστε και να δείχνετε την εκτίμησή σας για άλλους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το πώς φαίνονται
- να δίνετε αξία στους άλλους ανθρώπους, μη κρίνοντας την εμφάνισή τους
Μερικές φορές, ανεπαίσθητα σχόλια και έμμεσα μηνύματα μέσα στο λόγο μας, τα οποία δεν αντιλαμβανόμαστε συνειδητά, μπορούν να συμβάλουν αρνητικά. Για παράδειγμα, μπορεί να δούμε έναν φίλο ή μια φίλη και να πούμε κάτι όπως «Φαίνεσαι υπέροχος/η, πρέπει να έχεις χάσει πολλά κιλά». Έτσι, το παιδί μπορεί να συνδυάσει ότι κάποιος ίσως δείχνει υπέροχος όταν χάνει βάρος. Όταν, λοιπόν, τα παιδιά είναι μάρτυρες επαναλαμβανόμενα τέτοιου είδους σχολίων, μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά για την εικόνα που κτίζουν για το σώμα τους.
Είναι υψίστης σημασίας να ενημερώσετε όλους τους συγγενείς σας και το φιλικό σας περιβάλλον ότι δεν είναι εντάξει να κάνουν πειράγματα στα παιδιά σας που σχετίζονται με τα κιλά και την εμφάνισή τους. Τέτοιου είδους πειράγματα μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση στην εικόνα του σώματος. Επίσης, η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε αυτά μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε καταστάσεις σχολικού εκφοβισμού (είτε στη θέση του θύματος, είτε του θύτη).
Οι ανησυχίες της εφηβικής εικόνας σώματος: Σημάδια που πρέπει να προσέξετε
Είναι φυσιολογικό το παιδί σας να γνωρίζει το σώμα του και να θέλει να ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι το παιδί σας εστιάζει υπερβολικά στην εικόνα του σώματός του. Μπορεί να δείχνει ότι έχει άγχος και αγωνία για το πώς φαίνεται.
Το άγχος του μπορεί να το δείχνει με τους εξής τρόπους:
- επικρίνοντας το σώμα του. Για παράδειγμα, μπορεί να πει ότι είναι άσχημος/η
- συγκρίνοντας συνεχώς το σώμα του με άλλων
- μη θέλοντας να βγει από το σπίτι, λόγω της εμφάνισής του
- μη κάνοντας δραστηριότητες ή μη δοκιμάζοντας νέα πράγματα λόγω του τρόπου που νιώθει για το σώμα του
- έχοντας εμμονή για απώλεια βάρους ή για συγκεκριμένα μέρη του σώματός του, όπως το πρόσωπο ή τα πόδια του
- ξοδεύοντας πολύ χρόνο κοιτάζοντας τον εαυτό του στον καθρέφτη ή φωτογραφίζοντας τον ίδιο, ψάχνοντας ατέλειες ή τρόπους για να κάνει ριζικές αλλαγές
- συνδέοντας το φαγητό με αισθήματα ενοχής, ντροπής ή αυτοκατηγορίας
Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας παρουσιάζει κάποιο από αυτά τα σημάδια, μιλήσετε μαζί του για τις ανησυχίες του. Εάν τα πράγματα δεν αλλάζουν και εξακολουθείτε να ανησυχείτε, εξετάστε το ενδεχόμενο να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
Εάν το παιδί σας θέλει να τρέφεται διαφορετικά ή να κάνει περισσότερη άσκηση, αυτό είναι εντάξει. Βεβαιωθείτε όμως ότι είναι για υγιείς λόγους και ότι η διατροφή και η άσκηση δεν γίνονται με ακραίο τρόπο. Ενημερώστε το παιδί σας ότι η υγιεινή διατροφή και η σωματική άσκηση δεν είναι μόνο για απώλεια βάρους. Είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και ψυχική υγεία, τώρα και στο μέλλον.
Οι επιπτώσεις της μη υγιούς εφηβικής εικόνας σώματος
Η μη υγιής εφηβική εικόνα σώματος σχετίζεται άμεσα με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή διάθεση ή/και σε πολλές εναλλαγές της. Οι νέοι που δεν αισθάνονται καλά είναι πιο πιθανό να επικεντρωθούν σε αρνητικά μηνύματα από τους γύρω τους και να κάνουν αρνητικές συγκρίσεις μεταξύ του σώματός τους και αυτών που βλέπουν ως «ιδανικά». Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κακή εικόνα του σώματος αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη σκληρών στρατηγικών απώλειας βάρους, διατροφικών διαταραχών και ψυχικών δυσκολιών, όπως η έντονα καταθλιπτική διάθεση.
Τα αγόρια, τα κορίτσια, οι άνδρες, οι γυναίκες… όλοι μπορούμε να επηρεαστούμε από ζητήματα εικόνας σώματος, αλλά με διαφορετικούς τρόπους. Για παράδειγμα, τα έφηβα κορίτσια που δεν τους αρέσει το σώμα τους, συχνά θέλουν να χάσουν βάρος για να είναι πιο λεπτά. Τα έφηβα αγόρια θέλουν συνήθως να χάσουν λίπος, να προσθέσουν μυικό όγκο, να είναι ψηλότερα ή και να είναι πιο ογκώδη.
Αρνητική εφηβική εικόνα σώματος: Παράγοντες επικινδυνότητας
Μερικά παιδιά είναι πιο πιθανό από άλλα να αισθάνονται δυσαρεστημένα με το σώμα τους. Τα παιδιά ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μια μη υγιή εικόνα σώματος εάν:
- νιώθουν πίεση από την οικογένεια, τους συνομηλίκους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.α. να ενταχθούν σε ένα στενό καλούπι ομορφιάς
- έχουν διαφορετική μορφή ή βάρος σώματος από τους συνομηλίκους τους ή από «ιδανικά» πρότυπα ομορφιάς
- είναι τελειομανείς
- κρίνουν τον εαυτό τους μόνο από έξω και ανησυχούν μόνο για το πώς οι άλλοι τα βλέπουν
- συγκρίνονται συνεχώς με τους άλλους
- οι σημαντικοί άλλοι τα συγκρίνουν συνεχώς με άλλους. Π.χ. ο αδερφός σου είναι πιο γυμνασμένος, η αδερφή σου είναι πιο κομψή κ.τ.λ.
- έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ή παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης
- ανήκουν σε μια ομάδα φιλίας, αθλητισμού ή χορού που δίνει έμφαση σε έναν συγκεκριμένο τύπο σώματος
- έχουν σωματικές αναπηρίες
- σημαντικά πρόσωπα για εκείνα (ακόμα και οι ίδιοι οι γονείς) τα ανταγωνίζονται ή φθονούν κάποια χαρακτηριστικά τους (συνειδητά ή ασυνείδητα)
- οι ίδιοι οι φροντιστές τους έχουν εμμονή με την εικόνα του σώματός τους ή την εμφάνιση τους
- δεν έχουν λάβει επαρκή ανατροφοδότηση από τους φροντιστές τους για το πώς φαίνονται στα μάτια τους
- είναι εξιδανικευμένα κάποια χαρακτηριστικά τους ή δεν τους έχει ειπωθεί η αλήθεια, με αποτέλεσμα να της ακούσουν με σκληρό τρόπο από την κοινωνία. Π.χ. ρωτά η 9χρονη υπέρβαρη κόρη τον πατέρα: – Μπαμπά είμαι αδύνατη; Και ο μπαμπάς απαντά καταφατικά (αποκρύπτοντας την πραγματικότητα). Αντί αυτού, ο μπαμπάς θα μπορούσε να δοκιμάσει να πει: – Ομορφιά μου, έχεις παραπανίσια κιλά, αλλά εγώ σε αγαπώ για αυτό που είσαι και σε θεωρώ πολύ όμορφη. Έτσι, ο γονιός προετοιμάζει το παιδί του για την εισαγωγή του σε έναν κόσμο ρεαλιστικό και συχνά σκληρό
- Τα νεαρά άτομα που είναι υπέρβαρα είναι επίσης πιο ευάλωτα στο να νιώσουν αρνητικά για το σώμα τους ή να έχουν μια μη υγιή εικόνα σώματος
Εικόνα σώματος για νέους με ειδικές ανάγκες
Η ανάπτυξη μιας υγιούς εικόνας σώματος μπορεί να είναι δυσκολότερη για νέους με ειδικές ανάγκες. Ειδικά εάν η αναπηρία τους φαίνεται και επηρεάζει το σώμα ή τους προκαλεί πόνους και άλλες δυσκολίες. Το νεαρό άτομο μπορεί επίσης να αισθανθεί ότι δεν έχει συζητήσει για την εικόνα σώματος επαρκώς. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί οι φροντιστές τους μπορεί να διστάζουν ή μιας και τα άτομα με ειδικές ανάγκες δεν εμφανίζονται συχνά στα μέσα ενημέρωσης και δικτύωσης (ευτυχώς όμως εμφανίζονται περισσότερο απ’ ότι παλαιότερα).
Μιλώντας, λοιπόν, στο παιδί για την υγιή εικόνα σώματος, οφείλουμε να τονίσουμε ότι αυτή περιλαμβάνει όλους τους τύπους σωμάτων, ακόμη και αυτά που δεν ταιριάζουν στα δημοφιλή πρότυπα.
Διαβάστε επίσης
Ιδρυτικό Μέλος allaboutparents.gr | Positive Parenting
Σχεσιακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Δόκιμο Τακτικό Μέλος ΙΣΟΨ
Μέλος της Διεθνούς Ένωσης Σχεσιακής
Ψυχανάλυσης & Ψυχοθεραπείας (IARPP)
& της Αμερικάνικης Ένωσης Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (AGPA)
