30 Αυγ Κίνητρα: Ποια η αξία τους στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Κίνητρα & πώς μπορούμε να τα διαχωρίσουμε
Κίνητρο αποτελεί καθετί που ωθεί το άτομο σε εσωτερική κινητοποίηση και κατ’ επέκταση σε δράση. Τα κίνητρα μπορούν να διαχωριστούν σε εσωτερικά και εξωτερικά, αλλά και τα δύο είναι ικανά να υποκινήσουν τον άνθρωπο και να τον δραστηριοποιήσουν, κατευθύνοντας τον στο στόχο του. Τα ένστικτα, οι ανάγκες, οι ορμές, οι εσωτερικές προθέσεις και οι επιθυμίες ανήκουν στην κατηγορία των εσωτερικών κινήτρων. Από την άλλη πλευρά, οι ανταμοιβές, οι επιβραβεύσεις, αλλά και η αρνητική ανατροφοδότηση, αποτελούν εξωτερικά κίνητρα.
Τα κίνητρα, λοιπόν, αφορούν τους δυναμικούς παράγοντες της συμπεριφοράς, αυτούς που αλληλεπιδρούν με τους γνωστικούς κατά τη διαμόρφωση και την εκδήλωση της δράσης. Επίσης, τα κίνητρα διαφοροποιούνται από τη σκέψη, η οποία αφορά στην αναπαράσταση της τρέχουσας κατάστασης και τον εντοπισμό των τρόπων που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων. Ωστόσο, τα κίνητρα σχετίζονται με την επιλογή του δρόμου που θα ακολουθήσουμε, ανάμεσα στις πολλές εναλλακτικές που μας δίνονται. Τα κίνητρα μπορούν να είναι σταθερά και διαχρονικά στο χρόνο, αλλά είναι δυνατό να είναι και ευμετάβλητα και να προσαρμόζονται στην εκάστοτε χρονική στιγμή, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.
Διαβάστε επίσης
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στη μαθητική ζωή, οι μαθητές διαθέτουν εσωτερικά κίνητρα όταν η μάθηση στο σχολείο και η επίτευξη είναι στόχοι από μόνοι τους.
Κίνητρα και εκπαίδευση
Δυστυχώς όμως, παρατηρούμαι συχνά τάση σταδιακής μείωσης των εσωτερικών ενεργοποιημένων κινητοποιήσεων των μαθητών, από την προσχολική έως και την εφηβική ηλικία. Τα κίνητρα τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν εσωτερικά στον μαθητή είναι η έμφυτή του τάση και η επιθυμία για γνώση, η κλίση του για εξερεύνηση, η έμφυτη περιέργεια, το γενικό ενδιαφέρον και η επιθυμία για εσωτερική ικανοποίηση. Από την άλλη πλευρά, τα κίνητρα που μπορούν να χαρακτηριστούν ως εξωτερικά, σχετίζονται με τις ίδιες τις ανάγκες του μαθητή, όπως αυτές διαμορφώνονται στα πλαίσια στα οποία ζουν, αναπτύσσονται και φοιτούν.
Στο σχολικό πλαίσιο, στο οποίο περνούν ένα μεγάλο μέρος από την καθημερινότητά τους, τα κυρίαρχα κίνητρα σχετίζονται με τη θετική και την αρνητική ανατροφοδότηση. Μεταξύ άλλων συναντάμε τις ανταμοιβές, τις στερήσεις, τις ποινές, την επιβράβευση, την ενθάρρυνση και την ενίσχυση. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η παροχή κινήτρων στη ζωή ενός μαθητή αποτελεί το κλειδί της υπέρβασης της αντίστασής του για μάθηση. Ο θετικός τρόπος παροχής κινήτρων στους μαθητές, λοιπόν, φαίνεται να προϋποθέτει τη γνώση των εσωτερικών πηγών του εκάστοτε νεαρού ατόμου. Είναι βοηθητικό λοιπόν να γνωρίζει κανείς τα προσωπικά ενδιαφέροντα, τα πρότυπα, τις φιλοδοξίες, τους στόχους αλλά και τις εξωτερικές επιδράσεις που είναι δυνατές να επηρεάσουν τον μαθητή, τα σαφή όρια αλλά και την επίδραση των συνομηλίκων, ειδικά στην εφηβική ηλικία.
Μπορεί ο κάθε μαθητής να αποτελεί μια εξατομικευμένη περίπτωση, με τα ξεχωριστά του χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες του, ωστόσο είναι αναμφισβήτητη η ανάγκη για από κοινού διερεύνηση και ανάδειξη των εσωτερικών και εξωτερικών κινήτρων. Είναι σημαντικό, δηλαδή, οι μαθητές να λαμβάνουν ενεργό ρόλο στη μάθηση, τη διδασκαλία και στη διαμόρφωση των στόχων.
Διαβάστε επίσης
Αναλυτικότερα, μέσω της ομαδοσυνεργατικής μάθησης δημιουργείται ο χώρος για εποικοδομητικό διάλογο και ενισχύεται η κριτική σκέψη, η συλλογική προσπάθεια και η μεταφορά γνώσης σε άλλους τομείς που έχουν έχουν προεκτάσεις στη καθημερινή ζωή. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η αυτοπεποίθηση των μαθητών, οι οποίοι μπορούν να νιώσουν ότι είναι κύριοι των αποφάσεων τους, της συμπεριφοράς τους και των ευθυνών τους, κατευνάζοντας έτσι πλευρές του που διακατέχονται από φόβο, ανασφάλεια, χαμηλή ανοχή στη ματαίωση και άγχος.
Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι και η ζωή εντός της οικογένειας αλλά και η σχολική ζωή χρειάζεται να είναι προσανατολισμένη προς την παραγωγή και παροχή κινήτρων, με σκοπό τη δόμηση προϋποθέσεων συναισθηματικής ετοιμότητας στους μαθητές μπροστά στην εκπαίδευση, τη μάθηση και τη διαμόρφωση των ακαδημαϊκών και επαγγελματικών στόχων.
Τέλος, έχει αξία να θυμόμαστε ότι οι προσδοκίες και οι στόχοι των μαθητών, αλλά και των οικείων τους, χρειάζεται να είναι πάντοτε συγκεκριμένοι και ρεαλιστικοί. Μόνο αυτό το περιβάλλον μπορεί να κάνει τα κίνητρα να ευδοκιμήσουν, αυξάνοντας τις πιθανότητες να επιτευχθούν στο εγγές ή στο λίγο πιο μακρινό μέλλον. Αντιθέτως, είναι επισφαλές να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην εκτέλεση μόνο της γνώσης από τους μαθητές, στην βαθμοθηρία και στον ανταγωνισμό, ενθαρρύνοντάς τους έτσι ενδεχομένως την ψυχρή μάθηση για τη μάθηση, υπονομεύοντας την ικανότητά τους να μαθαίνουν και να απολαμβάνουν τη μαθητική ζωή και διαδικασία.
