26 Απρ Αναδοχή και Υιοθεσία
Η σπουδαιότητα της προετοιμασίας των υποψηφίων αναδόχων και θετών γονέων για την ανάληψη του γονεϊκού τους ρόλου
Η αναδοχή και η υιοθεσία αποτελούν τους πυλώνες της Παιδικής Προστασίας. Είναι η εναλλακτική και ψυχικά πιο ωφέλιμη επιλογή προς αποφυγή ιδρυματοποίησης ενός παιδιού. Μέσα από τους θεσμούς αυτούς αποκαθίσταται η οικογενειακή και η κοινωνική ζωή ενός απροστάτευτου παιδιού που για κάποιους λόγους πρέπει να απομακρυνθεί από την βιολογική του οικογένεια.
Ποια είναι όμως η διαφορά της αναδοχής από την διαδικασία της υιοθεσίας:
Αν μπορούσαμε με πολύ απλά λόγια να το περιγράψουμε θα λέγαμε ότι το ένα μέτρο έχει προσωρινό και σε πολλές περιπτώσεις επείγον χαρακτήρα ενώ η υιοθεσία έχει μόνιμο χαρακτήρα. Στην αναδοχή ανηλίκου οι γονείς ή ο επίτροπος του παιδιού (το ίδρυμα παιδικής προστασίας που φιλοξενείται) διατηρούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ως προς την γονική μέριμνα ή την επιμέλειά του. Η αναδοχή μπορεί να πάρει διάφορες μορφές ανάλογα με το χρόνο και τις ανάγκες που καλύπτει, π.χ. μπορεί να διαρκέσει από λίγους μήνες έως και πολλά χρόνια. Στοχεύει στην μη αποκοπή του παιδιού από την βιολογική οικογένειά του, μέχρι να ξεπεραστούν τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζει η φυσική του οικογένεια, ενώ παράλληλα μπορεί να αποτελέσει και τον προθάλαμο για την υιοθεσία του παιδιού από τους ανάδοχους.
Ποιο κοινό στοιχείο μοιράζονται οι δυο θεσμοί;
Κοινό στοιχείο και στους δυο θεσμούς είναι η αναγκαιότητα εκπαίδευσης των αναδόχων και θέτων γονέων. Οι υποψήφιοι γονείς διακατέχονται συχνά από αμφιθυμικά συναισθήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν περάσει από πολλαπλές απογοητεύσεις, ματαιώσεις με αποτέλεσμα να βιώνουν άγχος και σύγχυση αναφορικά με τις εν δυνάμει γονείκες ικανότητες τους. Την ανάγκη των γονέων για ασφαλή προσέγγιση ανάμεσα στους ίδιους και στα υποψήφια ανάδοχα ή θετά παιδιά έρχονται να καλύψουν τα προγράμματα εκπαίδευσης υποψηφίων και θετών γονέων.
Τι θέματα προσεγγίζονται στα προγράμματα εκπαίδευσης :
Σ’ ένα ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον οι γονείς ενθαρρύνονται να εκφράσουν προβληματισμούς και ανησυχίες τους. Παράμετροι όπως το διαφορετικό πολιτισμικό περιβάλλον, το φύλο, η ηλικία, το χρώμα δέρματος, συνυπάρχουσα κινητική ή νοητική βλάβη συχνά απασχολούν και επηρεάζουν την απόφαση της αναδοχής και της υιοθεσίας. Σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης περιλαμβάνει την ενημέρωση των γονέων για το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των ανηλίκων, τα δικαιώματα των παιδιών, διαδικαστικά και νομικά θέματα. Οι αναμενόμενες ανά στάδιο ανάπτυξης αλλαγές στον σωματικό, γνωστικό και συναισθηματικό τομέα, αποτελούν επίσης ζητήματα που καλούνται να διαχειριστούν οι γονείς στην ανατροφή των αναδόχων, θετών παιδιών. Μέσα από παιχνίδια ρόλων και βιωματικές δραστηριότητες – είτε ατομικά ή/και σε ζευγάρια – καθώς και προβολές ταινιών, οι γονείς στοχάζονται τα κίνητρα, τις προσδοκίες τους, επεξεργάζονται στερεότυπα, προκαταλήψεις καθώς επίσης και στρεβλές αντιλήψεις τους με σκοπό να μετασχηματίσουν τις υπάρχουσες δυσλειτουργικές γνώσεις και δεξιότητες και να εκπαιδευτούν σε νέες.
Από ποιους φορείς υλοποιούνται:
Η κατάλληλη προετοιμασία, το επιτυχημένο ταίριασμα με το ανάδοχο/θετό παιδί πραγματοποιείται από τους φορείς εποπτείας της αναδοχής και της υιοθεσίας που είναι οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Διευθύνσεων Κοινωνικής Αλληλεγγύης των κατά τόπου Περιφερειών. Η εκπαίδευση των γονέων καθοδηγείται από ειδικούς επαγγελματίες του τομέα υγείας και κοινωνικής φροντίδας: κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, παιδιάτρους, παιδοψυχιάτρους και νομικούς. Τα προγράμματα παρέχονται δωρεάν και απευθύνονται σε όλα τα σχήματα υποψηφίων αναδόχων ή θετών γονέων που έχουν κριθεί κατάλληλοι από τον φορέα εποπτείας και έχουν εγγραφεί στο Ειδικό Μητρώο Υποψηφίων Αναδόχων (άρθρο 6,παρ.2 του ν.4538/18) ή στο Ειδικό Μητρώο Υποψηφίων Θετών Γονέων (άρθρο 20,παρ.2 του ν.4538/18).
Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γονεϊκότητα αποτελεί μια δια βίου εμπειρία, γι’ αυτό και η συνεχής υποστήριξη από τους κοινωνικούς λειτουργούς είναι κατ’ επέκταση δια βίου. Ο κοινωνικός λειτουργός είναι αυτός που κρατά στα χέρια του όλους τους δεσμούς του παιδιού και αυτός που μπορεί να το βοηθήσει να ενώσει τα κομμάτια του παζλ της ζωής του.
Πηγές:
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (2019) «Ένα σπίτι για κάθε παιδί» – Εγχειρίδιο Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών για Υποψήφιους Ανάδοχους&Θετούς Γονείς, Αθήνα, Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης
Γεώργαρου,Ε. (2016) Η αναδοχή ως θεσμός κοινωνικής προστασίας των ανηλίκων, Αθήνα:Νομική Βιβλιοθήκη.
Χατζόγλου Δ. (2017) Η αναδοχή ως θεσμός Παιδικής Προστασίας/Προβλήματα – Προοπτικές, Διαπανεπιστημιακό Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τοπική και Περιφερειακή Ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση» Κόρινθος, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Κατερίνα Φωκά
Κοινωνική Λειτουργός
