14 Ιούν Παιδική Παχυσαρκία: Πώς επηρεάζει η έκθεση των παιδιών σε οθόνες;
Χάρη στον εκσυγχρονισμό, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούνται καθοριστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με αυξημένη ποιότητα ζωής αλλά ταυτόχρονα και με μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Σύμφωνα με πληθώρα μελετών, ο τρόπος ζωής συσχετίζεται ισχυρά με την υγεία. Μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις του αιώνα στον τομέα της υγείας είναι η παιδική παχυσαρκία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρεται στην παχυσαρκία ως «παγκόσμια πανδημία» και ορίζει το υπερβάλλον βάρος και την παχυσαρκία ως «μια μη φυσιολογική και υπερβολική συσσώρευση λίπους που μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία και η οποία είναι αποτέλεσμα έλλειψης ισορροπίας μεταξύ των θερμίδων, δηλαδή ενέργειας, που προσλαμβάνονται και δαπανούνται».
Παράγοντες κινδύνου
Ως δύο από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για θνησιμότητα, το υπερβάλλον βάρος και η παχυσαρκία φαίνεται να προκαλούν περισσότερους θανάτους παγκοσμίως απ’ότι η υποθρεψία. Ο επιπολασμός της υπερβαρότητας και της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί δραματικά στην πάροδο των ετών. Το 1975, λιγότερο από το 1% των παιδιών ηλικίας 5-19 ετών ήταν παχύσαρκα, ενώ το 2016 καταγράφηκαν περισσότερο από 124 εκατομμύρια. Μάλιστα, μέχρι το έτος 2030 προβλέπεται ότι στην Κίνα 1 στα 3 παιδιά θα είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Θα πρέπει να δίνεται βαρύτητα στην αντιμετώπιση και κυρίως στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας καθώς συνδέεται με προβλήματα στην υγεία τόσο και τα τη παιδική ηλικία όσο και μακροπρόθεσμα κατά την ενήλικη ζωή. Στις άμεσες επιπτώσεις συγκαταλέγονται οι διαταραχές στον ύπνου, ενώ παράλληλα μπορεί να προκαλέσει χαμηλό κίνητρο για σωματική δραστηριότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλή αυτοπεποίθηση, χαμηλή αυτοαποτελεσματικότητα, άγχος και κατάθλιψη. Πληθώρα μελετών φανερώνει ότι τα παχύσαρκα παιδιά είναι πιο πιθανό να παραμείνουν υπέρβαρα ή παχύσαρκα στην ενήλικη ζωή. Κατά την ενήλικη ζωή η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για διάφορες ασθένειες όπως πνευμονικός, διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, καρδιαγγειακές παθήσεις, άσθμα και μεταβολικό σύνδρομο, που συχνά συνεχίζονται και στην ενήλικη ζωή.
Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η διαθεσιμότητα φαγητού, ο χρόνος οθόνης, οι γονικές επιρροές και οι πολιτισμικές εκτιμήσεις είναι μερικοί από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στο αυξημένο σωματικό βάρος στα παιδιά. Ο χρόνος οθόνης περιλαμβάνει τον χρόνο παρακολούθησης τηλεόρασης, αναπαραγωγής βιντεοπαιχνιδιών και χρήσης smartphone, tablet και υπολογιστών. Δυστυχώς, παρότι οι συστάσεις αναφέρουν ότι ο χρόνος οθόνης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 2 ώρες, η πλειονότητα των παιδιών δεν ακολουθεί τη σύσταση αυτή.
Διαβάστε επίσης
Η αυξημένη παρακολούθηση τηλεόρασης έχει συσχετιστεί με την παχυσαρκία μέσω πολλαπλών οδών. Αυτός ο τύπος χρόνου οθόνης συσχετίζεται με υψηλότερη συνολική ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη, λόγω των τηλεοπτικών διαφημίσεων, οι οποίες προωθούν τροφές και ποτά χαμηλής περιεκτικότητας σε θρεπτικά συστατικά και με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες. Ταυτόχρονα, η παρακολούθηση τηλεόρασης οδηγεί σε μικρότερης διάρκειας και φτωχότερης ποιότητας ύπνο, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και αύξηση βάρους ανεξάρτητα από τη διατροφή.
Παράλληλα, το 90% των παιδιών ηλικίας 13–17 ετών αναφέρει ότι παίζει βιντεοπαιχνίδια. Η αυξημένη χρήση βιντεοπαιχνιδιών συμπεριλαμβάνεται στις συμπεριφορές που αυξάνουν τον κινδύνου για ανάπτυξη παχυσαρκίας. Ωστόσο, ο βαθμός στον οποίο η χρήση βιντεοπαιχνιδιών συμβάλλει στην παιδική παχυσαρκία είναι αμφιλεγόμενος, δεδομένου ότι υπάρχουν ορισμένα που αυξάνουν τη φυσική δραστηριότητα, τα επονομαζόμενα «ενεργά βιντεοπαιχνίδια». Τα ενεργά βιντεοπαιχνίδια ενδέχεται να μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση της ενεργειακής δαπάνης επειδή απαιτούν από τον παίκτη να συμμετέχει σε κινήσεις του άνω και/ή του κάτω μέρους του σώματος.
Διαβάστε επίσης
Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο συνολικός χρόνος οθόνης των παιδιών και κατ’επέκταση η επίδρασή του στο σωματικό τους βάρος εξαρτάται σημαντικά από τους γονικούς περιορισμούς.
Συνολικά, η παρακολούθηση τηλεόρασης και η αναπαραγωγή βιντεοπαιχνιδιών, περισσότερο από το συνιστώμενο, δηλαδή από 2 ώρες οθόνης την ημέρα, φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για παχυσαρκία, ήδη από την παιδική ηλικία. Παράλληλα, ο κίνδυνος για παιδική παχυσαρκία αυξάνεται όταν συνυπάρχουν συμπεριφορές όπως μειωμένη σωματική δραστηριότητα, αυξημένη πρόσληψη ενέργειας, μειωμένος χρόνος ύπνου, αυξημένη καθιστική συμπεριφορά και έκθεση σε διαφημίσεις τροφίμων.
Συνεπώς, η μείωση του χρόνου οθόνης, κυρίως της παρακολούθησης τηλεόρασης και των βιντεοπαιχνιδιών, θα μπορούσε να είναι ένας σημαντικός προστατευτικός παράγοντας για την πρόληψη της παχυσαρκίας στα παιδιά. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιορισμένες ενδείξεις ότι η χρήση βιντεοπαιχνιδιών που περιλαμβάνουν σωματική δραστηριότητα μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά στην αύξηση της φυσικής τους δραστηριότητας και στον έλεγχο του σωματικού τους βάρους. Ας μην ξεχνάμε ότι η ισορροπία είναι το κλειδί, είτε αναφερόμαστε στη διατροφή μας, είτε στη φυσική δραστηριότητα είτε σε οποιαδήποτε συμπεριφορά του τρόπου ζωής μας.
Ηλιάνα Ευαγγέλου
M.Sc. Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Αγία Παρασκευή, Αθήνα
Κιν: 6946279958
Email: iliana.evgl@gmail.com
Business Site: ilianaevangeloudietitian.business.site
Η Ηλιάνα Ευαγγέλου έχει κατακτήσει το πτυχίο «Διατροφής και Διαιτολογίας» από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, με βαθμό «Άριστα». Στη συνέχεια οι μεταπτυχιακές της σπουδές στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο εστίασαν στην Εφαρμοσμένη Διαιτολογία – Διατροφή, στον τομέα της Κλινικής Διατροφής. Παράλληλα, το ερευνητικό της ενδιαφέρον και δραστηριότητα είναι έντονα. Παρακολουθεί και συμμετέχει σε επιστημονικά συνέδρια και σεμινάρια με σκοπό την ενημέρωση για τις εξελίξεις στον κλάδο της διατροφής. Το μότο της είναι «to eat is a necessity, to eat intelligently is an art».
