09 Ιούλ Δάγκωμα στην προσχολική ηλικία: Γιατί συμβαίνει & πώς αντιμετωπίζεται;
Συχνά οι γονείς εκφράζουν την ανησυχία τους για το ότι το μικρό παιδί τους δαγκώνει. Ιδιαίτερα όταν ένα παιδί που βρίσκεται σε πλαίσιο προσχολικής αγωγής δαγκώνει άλλα παιδιά και κατά συνέπεια δημιουργούνται προβλήματα, οι γονείς αισθάνονται άγχος και θυμό για αυτή την συμπεριφορά.
Είναι πολύ κοινό φαινόμενο τα παιδιά βρεφικής ή προσχολικής ηλικίας να καταφύγουν στο δάγκωμα έστω μια φορά. Τα νήπια δαγκώνουν είτε γιατί εκφράζουν κάποια ανάγκη είτε γιατί βιώνουν ένα δυνατό συναίσθημα. Το δάγκωμα ξεκινά από τη βρεφική ηλικία 6-10 μηνών για το λόγο ότι βγάζουν δόντια. Ωστόσο αυτό μπορεί να ισχύει και μέχρι την ηλικία των 2.5 ετών καθώς είτε έχουν ενοχλήσεις ακόμα από τα δόντια τους είτε το χρησιμοποιούν σαν αισθητηριακό ερέθισμα. Είναι απαραίτητο λοιπόν να διερευνηθούν οι αιτίες που οδηγούν στο δάγκωμα για την αποτελεσματική διαχείριση του.
Ποιες είναι οι πιθανές αιτίες που δαγκώνουν τα μικρά παιδιά;
- Είναι συναισθηματικά φορτισμένα ή πιεσμένα από πολλαπλά ερεθίσματα η δραστηριότητες.
- Δεν κατέχουν την προφορική επικοινωνία και δεξιότητα να εκφραστούν. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί τους αρπάξει το παιχνίδι που τόσο απολαμβάνουν και δεν έχουν κατακτήσει τις δεξιότητες επικοινωνίας θα εξωτερικεύσουν το θυμό τους δαγκώνοντας το άλλο παιδί.
- Αναζητούν προσοχή από τους ενήλικες.
- Ανακουφίζονται σε περίοδο οδοντοφυΐας.
- Εκφράζουν κάποια βιολογική τους ανάγκη (πείνα, δίψα).
- Προσπαθούν να έχουν τον έλεγχο.
- Μιμούνται τις συμπεριφορές που έχουν δει σε συνομήλικους ή το παιχνίδι με τους ενήλικες «θα σε φάω..»
- Εξερευνούν την έννοια αίτιου-αποτελέσματος. «Τι θα γίνει αν δαγκώσω το χέρι;»
- Έχουν την ανάγκη για κάποιο αισθητηριακό ερέθισμα.
- Είναι σε θέση άμυνας.
Διαβάστε επίσης
Οι λόγοι ποικίλλουν αλλά υποδεικνύουν πως υπάρχει κάποια ανάγκη ή επιθυμία που προσπαθούν να επικοινωνήσουν τα μικρά παιδιά όταν δαγκώνουν. Προκειμένου να διαχειριστούν οι γονείς ή ευρύτερα οι ενήλικες αυτήν την συμπεριφορά χρειάζεται να λαμβάνουν υπόψη τους το λόγο που μπορεί να συμβαίνει και να ανταποκρίνονται με ενσυναίσθηση και κατανόηση.
Ποιές είναι οι καλύτερες πρακτικές διαχείρισης;
1.Πρόληψη
Η παρατήρηση βοηθάει να αποτρέψουμε το δάγκωμα πριν συμβεί. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί περνάει μια περίοδο που ζηλεύει το καινούργιο αδερφάκι, είναι σημαντικό να του δίνεται θετική προσοχή σε στιγμές ησυχίας.
2.Η ενίσχυση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων
Η παρατήρηση και περιγραφή των συναισθημάτων από τον ενήλικα είναι μια βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσει και το μικρό παιδί να λεκτικοποιεί τα συναισθήματα του και να διεκδικεί με το λόγο. Χρειάζεται να αναγνωρίζονται τα συναισθήματα του ή οι ανάγκες του και να παροτρύνεται να χρησιμοποιεί το λόγο ή ακόμα και χειρονομίες για να εκφραστεί.
3. Ή χρήση ενός κατάλληλου μασητικού ή παροχή αισθητηριακών ερεθισμάτων
Για την ικανοποίηση της αισθητηριακής ανάγκης ή και για την έντονη περίοδο οδοντοφυΐας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο μασητικό ανάλογα την ηλικία του παιδιού. Επίσης, θα ήταν βοηθητικό να έχει επιλογές διάφορων snack μες την ημέρα με διαφορετικές υφές και γεύσεις.
4. Άφθονο ελεύθερο και δραστήριο παιχνίδι
Τα μικρά παιδία έχουν ανάγκη από κίνηση και δραστήριο παιχνίδι. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται χρόνος για να εκτονώσουν την ενέργεια τους και να ικανοποιήσουν τα ενδιαφέροντα τους για εξερεύνηση και παιχνίδι. Σε αντίθετη περίπτωση, είναι πιθανό κάποιο δάγκωμα να προκαλείται επειδή κάποιο παιδί δεν έχει καλύψει την ανάγκη του για ελεύθερο παιχνίδι.
5. Παρέμβαση
Όταν θα χρειαστεί να παρέμβει ο ενήλικας σε στιγμή δαγκώματος, η διατήρηση της ψυχραιμίας και η απαγόρευση της συμπεριφοράς αυτής με σταθερό και απόλυτο τόνο στη φωνή είναι τα πρώτα βήματα (πχ. «το δάγκωμα απαγορεύεται, όταν δαγκώνεις το άλλο/ παιδί πονάει».). Μόλις ηρεμήσει το παιδί, είναι χρήσιμο ο ενήλικας να θέσει πάλι το κανόνα και να λειτουργήσει ως πρότυπο ενσυναίσθησης για το παιδί «Δε δαγκώνουμε ποτέ. Bλέπω πως είσαι θυμωμένος γιατί σου άρπαξαν το παιχνίδι και έτσι δάγκωσες τον/την …». Μόλις γίνει περιγραφή του συναισθήματός, μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές « Όταν είσαι θυμωμένος χρησιμοποίησε τα λόγια σου ή χτύπα το μαξιλάρι κλπ».
Είναι σημαντικό να μάθουν να εκφράζουν με λόγια τις ανάγκες και συναισθήματα προκειμένου να αποτρέπονται αρνητικές συμπεριφορές, όπως το δάγκωμα.
Τι να αποφεύγουμε;
1. Τα παιχνίδια « Θα σε φάω..»
Ένα νήπιο δεν διαφοροποιεί το ψεύτικο δάγκωμα πάνω στο παιχνίδι που κάνει με το γονιό και αντιμετωπίζοντας το σα παιχνίδι είναι πιθανό να δαγκώσει άλλα παιδιά. Καλό είναι να αποφεύγονται τέτοιου είδους παιχνίδια και εκφράσεις « Θα σε φάω, θα σε δαγκώσω» γιατί ένα μικρό παιδί δεν αντιλαμβάνεται τις διαφορές.
2. Τους χαρακτηρισμούς και την υπερβολική εστίαση σε αυτό
Δεν είναι κακό ένα παιδί επειδή δαγκώνει, ούτε επιθετικό ή άτακτο. Αντίθετα, πρόκειται για ένα φυσιολογικό αναπτυξιακά φαινόμενο που εκδηλώνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με κάποια συγκεκριμένη αφορμή. Επομένως, οι χαρακτηρισμοί, η απομόνωση του παιδιού για να «μάθει», τιμωρίες, οι φωνές μπορεί να αποβούν επιβλαβείς για την συναισθηματική υγεία του παιδιού. Είναι καλό, να εστιάζουμε στις θετικές συμπεριφορές του παιδιού και να μην αναφερόμαστε στο γεγονός του δαγκώματος περαιτέρω εφόσον έχουμε κάνει τις απαραίτητες ενέργειες σαν ενήλικες.
Δήμου Σταυρούλα
Παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας ΑΤΕΙ
Μsc.Παιδοψυχολογία
risa_777@hotmail.com
Γειά σας! Ονομάζομαι Σταυρούλα Δήμου. Είμαι παιδαγωγός προσχολικής ηλικίας και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Παιδοψυχολογία. Έχω παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων με θέματα όπως το παιδικό ιχνογράφημα, τις τέχνες και το παιχνίδι στη προσχολική ηλικία, τη ΔΕΠΥ κ.α. Επίσης έχω πιστοποιήσεις από επιμορφωτικά προγράμματα ειδικής αγωγής, παιδοψυχολογίας και διδασκαλίας ξένων γλωσσών. Έχω εμπειρία με παιδιά κυρίως προσχολικής ηλικίας από το χώρο της εργασίας μου αλλά και εθελοντικά. Παράλληλα ασχολούμαι με θέματα κακοποίησης και παιδικής προστασίας
